نویسنده: فاطمه طالعی
مقدمه
فرزندانِ ما میوه های زندگی ما هستند. سلامت، شادابی و خوشبختی آنها آرزوی ماست؛ و تا آنجا که در توانمان باشد، در تحقق این آرزو میکوشیم.
در تربیت و بالندگی کودکانمان همواره به یاد داشته باشیم:
آنچه که در کودکی با ملایمت، محبت، مهربانی و خاطره ای خوش به فرزند منتقل میشود، در بزرگسالی و آیندهی او نقشی تاثیرگذار و سرنوشت ساز خواهد داشت. اگر مطلبی را به کودکمان با محبت و در محیطی مملو از شادی و مهربانی یاد بدهیم، آنچنان در جان وی مینشیند که در بزرگسالی هم به آن عامل خواهد بود.
کودکان ما، نیکی و محبت را به خوبی درک میکنند و جذب آن میشوند. تلاش کنیم تا آنچه را در آینده ی ایشان نقش بسزایی ایفا میکند، با محبت و در فضایی شاد به آنها منتقل کنیم.
به عنوان نمونه، رفتن به مدرسه و سوادآموزی بخش قابل ملاحظهای از زندگی فرزندان را به خود اختصاص میدهد و نحوه ی تعامل فرزند با مدرسه، در آینده ی تحصیلی او به شدت تاثیرگذار خواهد بود. از این رو بسیاری از والدین برای آنکه کودکشان سال تحصیلی را خوب و پر انرژی آغاز کند، روز اول مدرسه، برایش جشن کوچکی ترتیب میدهند تا در ذهن کودک خاطره ای خوش از رفتن به مدرسه نقش ببندد.
هرچه موضوع، با اهمیت تر و در سعادت و خوشبختی فرزندمان تاثیرگذارتر باشد، نقش والدین در بِسترسازی برای تحققِ بهتر آن، جدی تر خواهد شد. اگر مدرسه که تنها، آینده ی تحصیلی کودک ما را تضمین میکند، تا این اندازه مهم است که برای موفقیت بیشتر فرزندمان، شروع سال تحصیلی را جشن میگیریم، پس برای موضوع مهمی همچون «غدیر» و انتقال «پیام غدیر» به فرزندمان که دنیا و آخرتش را خواهد ساخت، چه تمهیدی باید بیاندیشیم؟
«غدیر» روزی سرنوشت ساز با پیامی حیات بخش برای همه ی مردمان، در همه ی اعصار است؛ پیامی از جانب خداوند رحمان و از زبان آخرین پیامآور، محمد مصطفی؛ پیامی که اگر ابلاغ نمیشد، رسالت خاتم پیامبران به انجام نمیرسید؛ پیامی که رحمت عالمیان وصیّت کرد تا پدران و مادران آن را به گوش فرزندان خویش برسانند!
و آن پیام این است:
"خداوند مهربان، بندگانش را بدون راهنما و هدایتگر رها نکرده؛ برای هر عصری پیشوا و هدایتگری تضمین شده، دلسوز و مهربان انتخاب فرموده تا مردمان با مراجعه و تمسّک بدیشان به هدایت و سعادتی جاودانه دست یابند. اولینِ این هدایتگران علی بن ابیطالب و آخرین شان مهدی موعود است." [1]
به دلیل اهمیت پیام غدیر در سرنوشت بشر، این روز، بزرگترین عید الهی نام گرفته است.
جشن ها و عیدها همواره برای کودکان جذّاب و خاطره انگیز هستند. از این رو والدین دلسوز میتوانند از فضای شاد «عید بزرگ غدیر» به خوبی بهره جویند و طبق وصیت پیامآور رحمت، «پیام غدیر» را که مایه سعادتمندی و هدایت همگان است، به فرزندان دلبندشان انتقال دهند.
بیاییم تا آنجا که میتوانیم جشن «عید غدیر» را برای فرزندان مان جذّاب، شیرین، دلنشین و همراه با شادی و سُرور برگزار نماییم. خصوصا اینکه در مکتب تربیتی اهل بیت علیهم السلام، این روز را روز سُرور[2] ، روز تبسّم[3]، روز شکرگزاری[4]، روز هدایت[5] و روز شادابی[6] نیز نامیده اند.
این شادی و سُرور، فرزندانمان را برای پذیرش پیامهای سرنوشت ساز عید غدیر آمادهتر میسازد.
در این نوشتار، به برخی از اعمال این روز که توسط پیامبر و جانشینانش به ما رسیده و عید غدیر را برای همه خصوصا کودکان جذابتر میکند، اشاره میگردد:
1- پوشیدن لباس نو[7] و عطر زدن[8]
ظاهر زیبا و آراسته برای همه به خصوص کودکان جذاب است. یکی از عوامل زیبایی ظاهر، لباس تمیز و زیباست.
چه خوب است اگر میخواهیم برای فرزندانمان لباسی تهیه کنیم، آن را در ایام غدیر به او هدیه دهیم تا او در این عید از لباس نو لذت ببرد. راه دیگر این است که به او اجازه دهیم از میان لباسهای پاکیزه و مناسب خود، لباس مورد علاقه اش را انتخاب کند و بپوشد.
عطر زدن نیز از کارهایی است که در این روز، بسیار ارزشمند است.
2- هدیه دادن [9]
لحظه گرفتن هدیه از زیباترین لحظات زندگی فرزندانمان است. بیشتر کودکان هدیه را فارغ از چیستی و نوع آن با روی خوش میپذیرند و خوشحال میشوند. یک پدر و مادر خلّاق میتوانند در عید غدیر، مایحتاج فرزند را در قالب هدیه به او بدهند.
3- شادی کردن [10]
شاد بودن از ویژگیهای یک زندگی سالم است. بسیاری از ما به دلیل مشکلات مختلف زندگی فراموش میکنیم شادی خود را به فرزندانمان اظهار کنیم.
یکی از کارهای عید غدیر نشان دادن شادی است. حتی میشود مطابق سن فرزندمان به او دلیل شادی خود را توضیح دهیم. میتوانیم به او بگوییم:
"خداوند، مهربانترین و دوست داشتنیترین انسان را راهنما و سرپرست ما قرار داده؛ و در روز غدیر او را به مردم معرفی کرده است. نام این پدر دلسوز و مهربان، امام مهدی است. در روز غدیر پیامبر به همه مژده داد کسانی که این راهنما و هدایتگر را دوست داشته باشند و به سخنانش گوش دهند، خوشبخت می شوند و خدا آنها را دوست دارد ..."
4- تبسّم [11] و گشاده رویی[12]
یکی از خصوصیات افراد شاد و بانشاط، تبسّم و گشادهرویی است. یک پدر و مادر گشادهرو و خوشبرخورد میتوانند فضایی صمیمی در خانه و خانواده بسازند و فرزندان را دوستدار فضای امن خانواده کنند. در صورتی که چنین فضایی در خانواده استمرار یابد، بسیار جای امید است که فرزندانمان اسیر گرگهای میشنمای بیرون از خانه نشوند.
اجازه دهیم فرزندانمان همیشه به یاد داشته باشند پدر و مادرشان در عید غدیر خوشحال و خندان بودند و اینگونه این میوههای زندگی را به غدیر و پیام غدیر مشتاق سازیم.
5- دید و بازدید [13]
از مهمترین ویژگیهای روزهای عید، دید و بازدید است.
در صورتی که دید و بازدیدهای ما ساده و بی تکلّف باشد، نشستی زیبا و عیدی خوب را برای فرزندان میسازیم. ما میتوانیم با استفاده از فرصتهای با هم بودن در دید و بازدیدها، دربارهی این عید بزرگ الهی و پیامهای سعادت بخش آن گفت و گو کنیم و سعی نماییم آنها را در زندگی خود عملی سازیم.
6- کار خوب [14]
فرزندان ما خوب یا بد بودنِ بسیاری از کارها و رفتارها را تشخیص می دهند. «عقل»، این نعمت بزرگ خدادادی، به ایشان قدرت تشخیص می دهد تا خوبی را از بدی تمییز دهند.
خداوند متعال از روی لطف خود همیشه به کارهای خوب ما پاداش میدهد، اما در عید غدیر این پاداش چند برابر میشود. پس بیایید با عمل به کارهای خوب و تشویق فرزندانمان به کارهای شایسته و نیکو، زمینهی رشد عقل و کمال ایشان را فراهم سازیم.
7- بِرّ و نیکی [15]
وقتی از روی لطف به کسی محبت میکنیم، رابطهای صمیمی بین ما و فرد مقابل برقرار میشود. در مکتب تربیتی اهل بیت علیهم السلام به بِرّ و نیکی به یکدیگر در روز غدیر بیش از مواقع دیگر سفارش شده ایم. این نیکی و احسان سبب می شود تا انس و الفت میان ما و اطرافیان مان بیشتر شود.
چه انس و الفتی ضروریتر از انس و الفت بین اعضای خانواده وجود دارد؟
پدر و مادر میتوانند با نیکی و لطف و احسان بیشتر به یکدیگر و فرزندان، این انس و الفت را در خانواده تقویت کنند.
8- توسعهی زندگی (رفاه خانواده) [16]
در عید غدیر با ایجاد رفاه بیشتر برای خانواده (البته تا حد توان)، میتوانیم خاطرهای خوش برای اعضای خانواده بسازیم.
پدر میتواند با خرید هدیه و توسعهی زندگی، اعضای خانواده را خوشحال کند. مادر نیز میتواند تهیه غذاها و شیرینیهای مورد علاقهی فرزندان، سفرهای رنگین تر از اوقات دیگر تدارک ببیند.
9-تبریک گفتن [17]
پیامبر رحمت، خود از تک تک جمعیت حاضر در صحرای غدیر خواستند تا عید غدیر را به ایشان تبریک بگویند.[18]
چه زیباست ما که دوستداران پیامبر و اهل بیت ایشان هستیم، این عید بزرگ الهی را ابتدا به رسول خدا و راهنمایان پس از ایشان تبریک بگوییم. این گونه به فرزندانمان نشان میدهیم که ما ایمان داریم پیامبر و خاندان مطهرشان زندهاند. ایشان ما را میبینند، صدایمان را میشنوند و پدرانه به ما محبت میکنند.[19]
پس از آن، عید غدیر را به اعضای خانواده، فرزندان، دوستان و آشنایان خود صمیمانه تبریک و تهنیت بگوییم.
10- طعام دادن [20] و مهمان کردن[21]
طعام دادن به افراد در عید غدیر پاداش فراوان دارد.
چه زیباست در این روز پربرکت، نیازمندان را فراموش نکنیم و با دادن غذا و هدیه به ایشان لبخندی بر لبانشان بنشانیم.
البته، افطار دادن[22] به افراد روزه دار غدیر نیز بسیار ثواب دارد.
ما میتوانیم فرزندانمان را در این اطعام مشارکت دهیم و در تهیه غذا و خوراکیها و پذیرایی از میهمانان کمک بگیریم تا این میوههای زندگی نیز طعم شیرین بخشش را بچشند. همچنین، در حد توان با همکاری بچهها خوراکی یا شیرینی تهیه کنیم و همسایهها یا دوستان مدرسه و ... را شیرین کام نماییم.
11- زینت دادن [23]
زینت دادن و تزیین خانه و محله و ... از جمله کارهای پرارزش عید غدیر است.
همچنین زینت دادن و آراستن ظاهری خودمان نیز پاداش زیادی دارد.
فرزندان ما میتوانند با تشویق والدین، مسئولیت تزیین اتاق خود، خانه، کلاس یا ... را بپذیرند و با این کار شادی خود را ابراز نمایند.
12- گذشت و آشتی کردن [24]
هر کسی ممکن است با دوستان یا خانوادهاش دچار اختلافاتی باشد. حل و فصل این اختلافات میتواند مانع بروز کینههای عمیق و خانمانسوز گردد. کینه و قهر اثرات مخربی بر روح و روان ما میگذارد.
عید غدیر فرصتی عالی است تا با حل و فصل اختلافات خود و گذشت نسبت به خانواده و دوستان، قهرها و ناراحتیها را به آشتی و محبت تبدیل کنیم و گل دوستی را از نو در باغ زندگی بکاریم.
13- عطوفت و مهربانی [25]
افراد مهربان مانند آهنربا دلهای دیگران را به سوی خود جلب میکنند.
در ایام غدیر با فرزندان خود مهربانتر از قبل باشیم و با هدیهی محبت و عاطفهی خویش به ایشان، کاری کنیم که این روزها در ذهن ایشان جزء روزهای خوش زندگیشان ثبت گردد.
یکی از کارهایی که عقل ما لزوم آن را تشخیص میدهد، «تشکر» از کسی است که لطف و احسانی در حق ما داشته است.
در ایام غدیر با حمد و سپاس از خداوند مهربان، از او به سبب وجود راهنمایان دلسوز غدیر و پیامهای سعادتآفرین این عید بزرگ تشکر کنیم. بدیهی است تشکری که از اعماق وجود باشد، بر زبان جاری شود و با مراجعه به هدایتگران آسمانی - امامان دوازده گانه - عملی شود، ارزش بیشتری دارد.
از طرف دیگر، عید غدیر فرصتی طلایی برای خواندن خالق مهربانِ هستی است.
وقتی از او تشکر کردیم، از او بخواهیم تا ما را همیشه به راه مستقیم هدایت و خوشبختی رهنمون سازد؛ بر پیامبر و راهنمایان پس از او درود فرستد [28] و در ظهور آخرین وارث غدیر، موعود امتها، پدر مهربانمان حضرت مهدی تعجیل فرماید.
15- جمع شدن دور یکدیگر و جشن گرفتن [29]
همیشه جشن بهانهای است برای بزرگداشت فرد یا موضوعی مهم. جشن غدیر بزرگداشت پیامبر خداست؛ بزرگداشت مولای خوبی ها، امیر مومنان است؛ و بزرگداشت راهنمایان پس از ایشان تا روز قیامت است.
جمع شدن در عید غدیر و یادآوری پیامهای جاودانهی آن، میتواند فرزندان ما را از آسیبهای اعتقادی و اجتماعی ایمن بدارد.
جمع ما در ایام غدیر میتواند از خانوادهی کوچکمان آغاز شود و میتواند شامل دوستان و بستگان نیز باشد.
در هر حال با تزئین خانه، پوشیدن لباس نو و داشتن تبسم بر لب، مهمانی ساده و بی تکلفی ترتیب دهیم، به یکدیگر هدیه بدهیم و خدا را برای داشتن غدیر و پیامهایش شکر کنیم.
جمع بندی
عید غدیر بزرگترین عید الهی است[30] . عید غدیر، روز شادی، روز هدایت و روز شکرگزاری است. این عید آن قدر نزد خدا اهمیت دارد که هر کار نیکی در این روز ثواب صد چندان دارد.
لباس نو پوشیدن و عطر زدن، هدیه دادن، شادی کردن، تبسم و گشاده رویی، دید و بازدید، کار نیک، بِرّ و نیکی، توسعه ی زندگی، تبریک گفتن، طعام دادن، زینت دادن، گذشت و آشتی، عطوفت و مهربانی، دعا و تشکر کارهایی است که با انجام آنها در عید غدیر میتوانیم فرزندانمان را برای پذیرش پیامهای سعادتبخش غدیر آمادهتر کنیم.
علاوه بر این، میتوانیم با آماده کردن جشنی برای بزرگداشت غدیر تمام کارهای ذکر شده را با نظم و ترتیب خاصی انجام دهیم و از این روز، خاطرهای خوش در ذهن فرزندانمان بسازیم.
به امید روزی که جشن غدیر و جشن ظهور وارث غدیر – مهدی موعود - را همزمان به شادی بشینیم.
منبع: پایگاه علمی فرهنگی محمد (ص)
[1] - پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله در روز غدیر فرمودند: "مَعاشِرَالنّاسِ، أَنَا صِراطُ الله الْمُسْتَقیمُ الَّذی أَمَرَکُمْ بِاتِّباعِهِ، ثُمَّ عَلِی مِنْ بَعْدی. ثُمَّ وُلْدی مِنْ صُلْبِهِ أَئِمَّةُ (الْهُدی)، یَهْدونَ إِلَی الْحَقِّ وَ بِهِ یَعْدِلونَ ... أَلا إِنَّ خاتَمَ الْأَئِمَةِ مِنَّا الْقائِمَ الْمَهْدِی": فرازی از خطبه پیامبر در غدیر خم
[2] - "هنیئا هنیئا لیوم الغدیر و یوم النصوص و یوم السرور": المصباح، للکفعمی، ص 701.
[3] - امام صادق فرمودند: و هو یوم التبسم فی وجوه الناس من أهل الإیمان: الاقبال، سید ابن طاووس، ص 464.
[4] - امام رضا فرمودند: وَ الشُّكْرِ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَى مَا مَنَحَكُم: بحار الانوار، ج 94، ص 117.
[5] - امیر مومنان فرمودند: هذا یوم الإرشاد: بحار الانوار، ج 37، ص 164.
[6] - امام صادق فرمودند: انه یوم الفرح: الغدیر، عبدالحسین امینی، ج 1، ص 286.
[7] - امام صادق فرمودند: أنْ یلْبَسَ الْمُؤْمِنُ أَنْظَفَ ثِیابِهِ وَ أَفْخَرَهَا: بحار الانوار، ج 95، ص 301.
[8] - امام صادق فرمودند: وَ یتَطَیبَ إِمْكَانَه: همان، ج 95، ص 300.
[9] - امام رضا فرمودند: وَ هَبُوا لِإِخْوَانِكُمْ وَ عِیالِكُمْ مِنْ فَضْلِهِ بِالْجَهْدِ مِنْ جُودِكُمْ وَ بِمَا تَنَالُهُ الْقُدْرَةُ مِنِ اسْتِطَاعَتِكُم:همان، ج 94، ص 116.
[10] - امام علی فرمودند:وَ أَظْهِرُوا الْبِشْرَ فِیمَا بَینَكُمْ وَ السُّرُورَ فِی مُلَاقَاتِكُم: همان، ج 94، ص 116.
[11] - امام رضا فرمودند: و هو یوم التبسم فی وجوه الناس من أهل الإیمان فمن تبسم فی وجه أخیه یوم الغدیر نظر الله إلیه یوم القیامة بالرحمة و قضى له ألف حاجة و بنى له قصرا فی الجنة من درة بیضاء و نضر وجهه:الاقبال، ص 464.
[12] - امام علی فرمودند: أَظْهِرُوا الْبِشْرَ فِیمَا بَینَكُمْ: بحارالانوار، ج 94، ص 116.
[13] - در اعمال روز غدیر نسبت به دیدار مومنان و آداب آن سفارش شده است. برای نمونه گفته شده: ... إِذَا لَقِیتَ أَخَاكَ الْمُؤْمِن ...: بحار الانوار، ج 95، ص 302.
[14] - امام صادق فرمودند: الْعَمَلُ فِیهِ یعْدِلُ ثَمَانِینَ شَهْراً ...: وسایل الشیعه، ج 10، ص 442.
[15] - امام رضا: ... تَبَارُّوا یصِلِ اللَّهُ أُلْفَتَكُم ... وَ الْبِرُّ فِیهِ یثْمِرُ الْمَالَ وَ یزِیدُ فِی الْعُمُر: بحار الانوار، ج 94، ص 116.
[16] - امام رضا: و هو الیوم الذی یزید الله فی حال من عبد فیه و وسع على عیاله و نفسه و إخوانه و یعتقه الله من النار: الاقبال، ص 464.
[17] - نمونهای از این تبریک را از زبان امام رضا ببینیم: الحمد لله الذی جعلنا من المتمسكین بولایة أمیر المؤمنین و الأئمة ع: الاقبال، ص 464.
[18] - پیامبر در عید غدیر فرمودند: هنئونی، هنئونی ...: بحار الانوار، ج 37، ص 159.
[19] - برای نمونه در زیارت امام حسین خطاب به ایشان میگوییم: "یا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ أَشْهَدُ أَنَّكَ تَشْهَدُ مَقَامِی وَ تَسْمَعُ كَلَامِی وَ أَنَّكَ حَی عِنْدَ رَبِّكَ تُرْزَقُ فَاسْأَلْ رَبَّكَ وَ رَبِّی فِی قَضَاءِ حَوَائِجِی فَإِنَّهَا تُقْضَى إِنْ شَاءَ اللَّهُ تَعَالَى": مستدرک الوسایل، ج 10، ص 345، ح 59.
[20] - امام صادق: وَ أَطْعِمْ إِخْوَانَك...: بحار الانوار، ج 95، ص 302.
[21] - امام رضا در عید غدیر عده ای را مهمان خود میکرد.: المراقبات، میرزا جواد آقا تبریزی، ص 255.
[22] - امیر مومنان: وَ مَنْ أَفْطَرَ مُؤْمِناً فِی لَیلَتِهِ فَكَأَنَّمَا فَطَّرَ فِئَاماً وَ فِئَاماً یعُدُّهَا بِیدِهِ عَشَرَةً فَنَهَضَ نَاهِضٌ فَقَالَ یا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ مَا الْفِئَامُ قَالَ مِائَةُ أَلْفِ نَبِی وَ صِدِّیقٍ وَ شَهِید: وسایل الشیعه، ج 10، ص 444.
[23] - امام رضا: و هو یوم الزینة فمن تزین لیوم الغدیر غفر الله له كل خطیئة عملها صغیرة أو كبیرة و بعث الله إلیه ملائكة یكتبون له الحسنات و یرفعون له الدرجات إلى قابل مثل ذلك الیوم فإن مات: الاقبال، ص 464.
[24] - گذشت از مستحبات غدیر است: الغدیر، ج 1، ص 284.
[25] - امام علی: وَ التَّعَاطُفُ فِیهِ یقْتَضِی رَحْمَةَ اللَّهِ وَ عَطْفَه: بحار الانوار، ج 94، ص 116.
[26] - امام رضا: وَ الشُّكْرِ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَى مَا مَنَحَكُم: بحار الانوار، ج 94، ص 117.
[27] - دعاهای متعددی در این روز وارد شده است. برای استفاده میتوانید به مفاتیح الجنان، اعمال عید غدیر مراجعه نمایید.
[28] - امام صادق: و یوم إكثار الصلاة على محمد و آل محمد: الاقبال، ص 464.
[29] - امام رضا: وَ اجْتَمِعُوا یجْمَعِ اللَّهُ شَمْلَكُم ...: بحار الانوار، ج 94، ص 117.
[30] - امام رضا: وَ هُوَ عِیدُ اللَّهِ الْأَكْبَر: بحار الانوار، ج 95، ص 302.