حقوق مهاجران

در سطح بین المللی نهادهای گوناگونی مشغول تولید اطلاعات، تحلیل و خدمات مهاجرتی هستند. هدف آنها اعم از اینکه نهادهای دولتی و یا غیر دولتی باشند، نظم بخشیدن به این پدیده‌ی جهانی و حمایت از حقوق مهاجران است.

هر یک از این سازمان‌ها در سطح منطقه ای و یا جهانی فعالیت می‌کنند و برخی به جنبه‌های حقوق بشری مهاجرت می‌پردازند و برخی دیگر مهاجران و یا پناهندگان را به طور خاص مورد توجه قرار می‌دهند:

بند اول: سازمان‌های بین المللی دولتی[1]

الف) سازمان بین المللی مهاجرت[2]

این سازمان در سال 1951 میلادی تأسیس گردیده و اصلی ترین سازمان بین المللی بین دولتی است که در زمینه‌ی مهاجرت فعالیت می‌نماید. سازمان مزبور 127 دولت عضو اصلی و 17 دولت عضو ناظر دارد. همچنین سازمان‌های دولتی و غیر دولتی متعددی اعضای ناظر این سازمان هستند. سازمان مذکور با هدف نظم و ارتقاء مهاجرت‌های انسانی جهت بهره مندی تمامی بشر، شکل گرفته و با ارائه‌ی خدمات و توصیه به کشورها و مهاجران در چهار زمینه فعالیت می‌کند: مهاجرت و توسعه؛ تسهیل مهاجر؛ قاعده مند کردن و نظم بخشیدن به مهاجرت؛ مهاجرت اجباری.

ب) سازمان بین المللی کار[3]

این سازمانِ بین الدولی در ساز و کارهای مدیریت مهاجرت با سازمان بین المللی مهاجرت همکاری می‌نماید و به صورت تخصصی بر مهاجرت نیروی کار و حقوق کارگران مهاجر متمرکز است. در حقیقت این سازمان وظیفه اصلی تدوین مقررات و استانداردهای بین المللی کار را بر عهده دارد.

ج) کمیسیون جهانی مهاجرت بین المللی[4]

این کمیسیون جهانی در 2003 میلادی توسط دبیر کل سازمان ملل متحد و تعدادی از کشورها[5] با هدف ارائه پاسخی جامع و جهان شمول به مسأله مهاجرت بین المللی شکل گرفت. فعالیت‌های این سازمان بر رابطه مهاجرت با رشد اقتصادی و بازار کار، مهاجرت غیر قانونی، نقش مهاجران در جامعه و مدیریت مهاجرت تأکید دارد. همچنین به سیستم حقوق بشری سازمان ملل متحد و تقویت اهداف خود در این راستا تأکید می‌نماید.

د) کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان[6]

این کمیساریا در سال 1950 میلادی توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد تأسیس شد و موظف است حرکت‌های بین المللی را جهت حمایت جهانی از پناهندگان و حل مشکلات آنها هماهنگ و هدایت نماید. به ویژه در سه مورد:

-   حمایت از پناهندگان از طریق حصول اطمینان از اینکه به حقوق اولیه‌ی آنها در کشور میزبان احترام گذاشته می‌شود،

-   حصول اطمینان از اینکه دولت به اصل «عدم بازگرداندن پناهندگان به اجبار به کشوری که ممکن است در آنجا تحت تعقیب و آزار و شکنجه قرار گیرند» احترام می‌گذارد،

-   یافت راه حل‌های پایدار برای حل مشکل پناهندگان از طریق بازگشت داوطلبانه، ادغام محلی و اسکان مجدد.[7]

بند دوم: سازمان‌های بین المللی غیر دولتی[8]

الف) عفو بین الملل[9]

هدف از تأسیس این سازمان بین المللی غیر دولتی پایان دادن به سوء استفاده از حقوق بشر و جستجوی عدالت برای کسانی است که حقوقشان نقض می‌گردد. مهاجران نیز یکی از گروه‌های انسانی هستند که با توجه به ارتباط حقوق بشر با حمایت از آنان به نوعی عفو بین الملل ایشان را مورد توجه قرار داده است. مهاجران و خانواده شان باید همانند سایرین از تمام حقوق انسانی برخوردار باشند، اما اغلب با تهدید نقض حقوق انسانی خود روبرو می‌شوند. از این جهت عفو بین الملل خواستار اصلاحاتی در قوانین مهاجرتی برخی کشورها شده تا از برخورد محترمانه و برخورداری تمام مهاجران از حقوق انسانی اطمینان خاطر حاصل شود. برای نمونه سازمان عفو بین الملل در 25 مارس 2009 میلادی طی گزارشی سیستم بازداشت مهاجران در آمریکا را غیر ضروری دانست.

ب) کمیسیون بین المللی مهاجرت کاتولیک[10]

این کمیسیون یک سازمان بین المللی است که از پناهندگان، آوارگان، قربانیان قاچاق انسان و مهاجران صرفنظر از مذهب، نژاد و قومیت ایشان حمایت می‌کند و اقداماتش در 30 کشور جهان از جمله پاکستان، ترکیه و لبنان متمرکز است. برنامه‌ی اصلی آن، اسکان مجدد پناهندگان، بازگشت و پرداختن به مسائل اشخاص آسیب پذیر است.

ج) مرکز بین المللی مهاجرت و سلامت[11]

هدف از تاسیس این سازمان غیر دولتی مستقر در ژنو سوئیس، حمایت از سلامتی و رفاه مهاجران است. این سازمان همکاری نزدیکی با سازمان جهانی بهداشت در خصوص مسائل مربوط به سلامت جسمی و روانی اشخاص مهاجر دارد.

د) مؤسسه بین المللی حقوق بشردوستانه[12]

این مؤسسه، سازمانی غیر انتفاعی و مستقل است که در سال 1970 میلادی تأسیس گردید و مرکز اصلی آن در ایتالیا قرار دارد. هدف اصلی این سازمان، ترویج و توسعه حقوق بین الملل بشر، حقوق پناهندگان و مهاجران و مسائل مربوطه است. این نهاد به عنوان یک مرکز عالی در زمینه آموزش و پژوهش تمام جوانب حقوق بین الملل بشر شناخته شده و با بسیاری از سازمان‌های بین المللی در ارتباط است.

[1]Declaration on the Rights of Indigenous People

[2]International Organization for Migration: IOM

[3]International Labour Organization: ILO

[4]Global Commission of International Migration: GCIM

[5] سوئد، سوئیس، برزیل، فیلیپین، مراکش و مصر

[6]United Nations High Commissioner for Refugees: UNHCR

[7] معرفی کمیساریای عالی سازمان ملل متحد، قابل دسترسی در سایت:

www.anthropology.ir/node/2916, pp.1-2,

[8]International Non-Governmental Organizations: NGOs

[9]Amnesty International: AI

[10]International Catholic Migration Commission: ICMC

[11]International Center for Migration and Health: ICMH

[12]International Institute of Humanitarian Law: IIHL