مهدویت

[1] - حدیثی که فقط یک­بار نقل شده است.

[2] - " نحن ، ولد عبد المطلب ، سادة أهل الجنة . أنا وحمزة وعلى وجعفر والحسن والحسین والمهدى "، یعنی: " ما فرزندان عبدالمطلب، سروران اهل بهشتیم، من و حمزه و علی و جعفر و حسن و حسین و مهدی."، سنن ابن ماجه، ج 2، ص 1368، ح 4087

[3] - "نحن بنو عبد المطلب سادة أهل الجنة انا وعلی وجعفر وحمزة والحسن والحسین والمهدى، هذا حدیث صحیح على شرط مسلم ولم یخرجاه"، یعنی: " ما فرزندان عبدالمطلب، سروران اهل بهشتیم، من و حمزه و علی و جعفر و حسن و حسین و مهدی، این حدیث طبق شروط مسلم و بخاری صحیح است."، حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج 3، ص 211

[4] - " قلت لسعید بن المسیب المهدی حق هو ؟ قال حق قال قلت ممن هو ؟ قال من قریش قلت من أی قریش ؟ قال من بنی هاشم قلت من أی بنی هاشم ؟ قال من بنی عبد المطلب قلت من أی عبد المطلب ؟ قال من ولد فاطمة"، یعنی: " از سعید­بن مسیب سئوال شد که مهدی کیست؟ گفت: از قریش. سئوال شد از کدام قریش؟ گفت: از بنی هاشم. سئوال شد از کدام بنی هاشم؟ گفت: از فرزندان عبدالمطلب. سئوال شد از کدام فرزند عبدالمطلب؟ گفت: از فرزندان فاطمه."، نعیم­بن حماد، کتاب الفتن، ص 228

[5] - " قلت لسعید بن المسیب : " المهدی حق هو ؟ قال : حق . قال : قلت : ممن هو ؟ قال : من قریش . قلت : من أی قریش ؟ قال : من بنی هاشم . قلت : من أی بنی هاشم ؟ قال : من بنی عبد المطلب . قلت : من أی عبد المطلب ؟ قال : من ولد فاطمة"، همان معنی به نقل از کتاب الفتن نعیم بن حماد و سنن ابو عمرو الدانی، بستوی، المهدی المنتظر فی ضوء الأحادیث والآثار الصحیحه، ص 224

[6] - "المهدى منا أهل البیت"، یعنی: " مهدی از ما اهل بیت است."، بخاری، التاریخ الكبیر، ج 1، ص 317، ح 994

[7] - " المهدى منا ، أهل البیت ، یصلحه الله فی لیلة"، یعنی: " مهدی از ما اهل بیت است، خداوند امر (ظهور) او را در یک شب اصلاح می­کند."، ابن ماجه قزوینی، سنن ابن ماجه، ج 2، باب خروج مهدی، ص 1367، ح 4085

" لو لم یبق من الدنیا إلا یوم ، لطوله الله عز وجل حتى یملك رجل من أهل بیتی ، یملك جبل الدیلم والقسطنطینیة"، ج 2، ص 928 و 929، ح 2779

"إنا أهل بیت اختار الله لنا الآخرة على الدنیا . وإن أهل بیتی سیلقون بعدی بلاء وتشریدا وتطریدا . حتى یأتی قوم من قبل المشرق معهم رایات سود . فیسألون الخیر ، فلا یعطونه . فیقاتلون فینصرون . فیعطون ما سألوا . فلا یقبلونه . حتى یدفعوها إلى رجل من أهل بیتی فیملؤها قسطا ، كما ملؤوها جورا . فمن أدرك ذلك منكم ، فلیأتهم ولو حبوا على الثلج"، ج 2، باب خروج مهدی، ص 1366، ح 4082

[8] - " لا تذهب الدنیا حتى یملك العرب رجل من أهل بیتی یواطئ اسمه اسمى "، یعنی: " دنیا تمام نمی‌شود تا اینکه مردی از اهل بیت من که هم‌اسم من است، بر عرب حاکم شود."، سنن ترمذی، ج 3، باب ما جاء فی المهدی، ص 343، ح 2331

" یلی رجل من أهل بیتی یواطئ اسمه اسمى، قال عاصم : أخبرنا أبو صالح عن أبی هریرة ، قال لو لم یبق من الدنیا إلا یوما لطول الله ذلك الیوم حتى بلى"، یعنی: " مردی از اهل بیتم که هم‌اسمم است خواهد آمد ..."، سنن ترمذی، ج 3، باب ما جاء فی المهدی، ص 343، ح 2332

[9] - " لو لم یبق من الدهر إلا یوم لبعث الله رجلا من أهل بیتی یملأها عدلا كما ملئت جورا"، یعنی: " اگر از روزگار جز یک روز نمانده باشد، خداوند مردی از اهل بیتم را برگزیده که روزگار را پر از عدل می‌کند همان‌طور که پر از جور شده است."، سنن ابوداود، ج 2، کتاب المهدی، ص 310، ح 4283

" المهدى منى ...، یملأ الأرض قسطا وعدلا كما ملئت جورا و ظلما ..."، یعنی: " مهدی که از نسل من است ... زمین را از قسط و عدل پر می‌کند، همان‌طور که پر از جور و ظلم شده است ..."، سنن ابوداود، ج 2، کتاب المهدی، ص 310، ح 4285

[10] - " تملا الأرض جورا وظلما فیخرج رجل من عترتی الحدیث . هذا حدیث صحیح على شرط مسلم ولم یخرجاه"، یعنی: " زمین پر از جور و ظلم می‌شود، آنگاه مردی از عترت من خروج می‌کند "، حاکم نیسابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج 4، ص 558

" لا تقوم الساعة حتى تملا الأرض ظلما وجورا وعدوانا ثم یخرج من أهل بیتی من یملاها قسطا وعدلا كما ملئت ظلما وعدوانا . هذا حدیث صحیح على شرط الشیخین ولم یخرجاه"، یعنی: " قیامت برپا نمی‌شود تا زمانی که زمین پر از ظلم و جور و تعدی شود، سپس مردی از اهل بیتم خروج می‌کند که آن‌را پر از قسط و عدل می‌کند، همان‌طور که پر از ظلم و تعدی شده است "، حاکم نیسابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج 4، ص 557

[11] - " لا تقوم الساعة حتى تمتلئ الأرض ظلما وعدوانا قال ثم یخرج رجل من عترتی أو من أهل بیتی یملؤها قسطا وعدلا كما ملئت ظلما وعدوانا "، مسند احمد، ج 3، ص 36

" لا تذهب الدنیا أو قال لا تنقضی الدنیا حتى یملك العرب رجل من أهل بیتی ویواطئ اسمه اسمى"، مسند احمد، ج 1، ص 377

[12] - "رفعه سیكون من بعدی خلفاء ثم من بعد الخلفاء امراء ومن بعد الامراء ملوك ومن بعد الملوك جبابرة ثم یخرج رجل من أهل بیتی یملأ الأرض عدلا كما ملئت جور "، ابن حجر، فتح الباری، ج 13، ص 185

[13] - " لو لم یبق من الدنیا الا لیلة لملك فیها رجل من أهل بیتی اسمه اسمی"، صحیح ابن حبان، ج 13، ص 284

" لا تقوم الساعة حتى تمتلئ الأرض ظلما وعدوانا ثم یخرج رجل من أهل بیتی أو عترتی فیملؤها قسطا وعدلا كما ملئت ظلما وعدوانا "، صحیح ابن حبان، ج 15، ص 236

[14] - " المهدی منا أهل البیت یصلحه الله فی لیلة"، یعنی: " مهدی از ما اهل بیت است، خداوند امر ظهور او را در یک شب اصلاح می‌کند."، ابن ابی شیبه کوفی، المصنف، ج 8، ص 678

" لو لم یبق من الدهر إلا یوم لبعث الله رجلا من أهل بیتی یملاها عدلا كما ملئت جورا "، ابن ابی شیبه کوفی، المصنف، ج 8، ص 679

[15] - " المهدى من ولد فاطمه"، یعنی: " مهدى از فرزندان فاطمه است "، سنن ابن ماجه، ج 2، باب خروج مهدی، ص 1368، ح 4086

[16] - " المهدى من ولد فاطمه"، یعنی: " مهدى از فرزندان فاطمه است "، بخاری، التاریخ الكبیر، ج 8، ص 406، ح 3497

 المهدى حق و هو من ولد فاطمة"، یعنی: " مهدى حق و از فرزندان فاطمه است."، بخاری، التاریخ الكبیر، ج 3، ص 346، ح 1171

[17] - " المهدى من ولد فاطمه"، یعنی: " مهدى از فرزندان فاطمه است "، العقیلی، ضعفاء العقیلی، ص 254

[18] - " المهدى من ولد فاطمه"، یعنی: " مهدى از فرزندان فاطمه است "، نعیم­بن حماد، كتاب الفتن، ص 231

" قال : قلت لسعید بن المسیب : " المهدی حق هو ؟ قال : حق . قال : قلت : ممن هو ؟ قال : من قریش . قلت : من أی قریش ؟ قال : من بنی هاشم . قلت : من أی بنی هاشم ؟ قال : من بنی عبد المطلب . قلت : من أی عبد المطلب ؟ قال : من ولد فاطمة "، یعنی: "از سعید­بن مسیب سئوال شد که مهدی کیست؟ گفت: از قریش. سئوال شد از کدام قریش؟ گفت: از بنی هاشم. سئوال شد از کدام بنی هاشم؟ گفت: از فرزندان عبدالمطلب. سئوال شد از کدام فرزند عبدالمطلب؟ گفت: از فرزندان فاطمه."، نعیم­بن حماد، کتاب الفتن، ص 228

[19] - " المهدى من ولد فاطمه"، یعنی: " مهدى از فرزندان فاطمه است "، تذكرة الحفاظ، الذهبی، ج 2، ص 464

[20] - " المهدى من عترتی من ولد فاطمه"، یعنی: " مهدى از عترت من، از فرزندان فاطمه است."، سنن ابوداود، ج 2، کتاب المهدی، ص 310، ح 4284

[21] - " المهدى من عترتی من ولد فاطمه"، یعنی: " مهدى از عترت من، از فرزندان فاطمه است."، عبد الله بن عدی، الكامل، ج 3، ص 196

[22] - " المهدى من عترتی من ولد فاطمه"، یعنی: " مهدى از عترت من، از فرزندان فاطمه است."، جلال الدین سیوطی، الجامع الصغیر، ج 2، ص 672، ح 9241

[23] - " ذكر رسول الله صلى الله علیه وآله المهدى فقال هو من ولد فاطمه"، یعنی: " رسول خدا از مهدی یاد کرد و گفت : او از فرزندان فاطمه است "، حاکم نیسابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج 4، ص 557

[24] - " المهدى حق و هو من ولد فاطمة"، یعنی: " مهدى حق و از فرزندان فاطمه است."، المتقی الهندی، کنزالعمال، ج 14، ص 264، ح 38662، لازم به ذکر است که متقی هندی، این حدیث را در کنزالعمال، به نقل از مسلم آورده است. ولی در چاپ‌های موجود صحیح مسلم، این حدیث دیده نمی‌شود.

[25] - " المهدى حق و هو من ولد فاطمة"، یعنی: " مهدى حق و از فرزندان فاطمه است."، مباركفوری، تحفة الأحوذی، ج 6، ص 403

[26] - " المهدى حق و هو من ولد فاطمة"، یعنی: " مهدى حق و از فرزندان فاطمه است. "، محمد جعفر الكتانی، نظم المتناثر من الحدیث المتواتر، ص 225 – 226

[27] - " قال : قلت لسعید بن المسیب : " المهدی حق هو ؟ قال : حق . قال : قلت : ممن هو ؟ قال : من قریش . قلت : من أی قریش ؟ قال : من بنی هاشم . قلت : من أی بنی هاشم ؟ قال : من بنی عبد المطلب . قلت : من أی عبد المطلب ؟ قال : من ولد فاطمة "، یعنی: "از سعید­بن مسیب سئوال شد که مهدی کیست؟ گفت: از قریش. سئوال شد از کدام قریش؟ گفت: از بنی هاشم. سئوال شد از کدام بنی هاشم؟ گفت: از فرزندان عبدالمطلب. سئوال شد از کدام فرزند عبدالمطلب؟ گفت: از فرزندان فاطمه"، بستوی، المهدی المنتظر فی ضوء الأحادیث والآثار الصحیحه، ص 224 به نقل از کتاب الفتن نعیم بن حماد و سنن ابو عمرو الدانی

[28] - Britanica, Mohammad

[29] -"من در میان شما دو ثقل گرانبها می­گذارم: اول آنها کتاب خداست که در آن هدایت و نور است. کتاب خدا را بگیرید و به آن تمسک جویید. سپس گفت: و اهل بیت من. شما را سفارش می­کنم در حق اهل بیتم. شما را سفارش می­کنم در حق اهل بیتم. شما را سفارش می­کنم در حق اهل بیتم." صحیح مسلم، ج 7، ص 123

این حدیث با همین مضمون در منابع زیر نیز آمده است: مسند احمد، ج 4، ص 367 / سنن الدارمی، ج 2، ص 431 / نسائی، فضائل الصحابه، ص 15 / سنن ترمذی، ج 5، ص 328 و 329، ح 3876 / مستدرک حاکم نیسابوری، ج 3، ص 109 / ابن ابی شیبه کوفی، المصنف، ج 7، ص 418 / النووی، شرح مسلم، ج 15، ص 180

[30] - "من دو ثقل عظیم در میان شما به یادگار (امانت) می‌گذارم. کتاب خدا و عترتم. مادامی که به این دو متمسک باشید هرگز گمراه نخواهید شد"، طبرسی، الاحتجاج، ج 1، ص 90، 216، 391 و ج 2، ص 147، 252

حدیث ثقلین با همین مضمون در منابع زیر نیز آمده است: تحف العقول، ص 426 و 458 / طوسی، امالی، ص 121، ح 188/1 و ص 161، ح 268/20 و ص 255، ح 460/52 / کلینی، الکافی، ج 1، ص 293، ح 3 و ج 3، ص 422، ح 6 / صدوق، امالی، ص 500، ح 686/15 / خزار قمی، کفایه الاثر، ص 87، 92، 128، 137، 163، 210، 265 / مفید، امالی، ص 134، ح 3 و ص 348، ح 4

[31] - " لو لم یبق من الدنیا إلا یوم واحد لطول الله عز وجل ذلك الیوم حتى یخرج رجل من ولدی ، فیملأها عدلا وقسطا كما ملئت جورا وظلما"، یعنی: "اگر از عمر دنیا جز یک روز نمانده باشد، خدا آن روز را چنان به درازا کشاند تا رادمردی از اهل بیت من به حکومت رسد که نامش، نام من است. زمین را از دادگری و برابری آکنده سازد، همان­گونه که از ستمگری و بیدادگری پر شده باشد."، صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ص 317 و 318، ح 4

" قال رسول الله صلى الله علیه وآله : المهدی من ولدی"، یعنی: "... مهدی از فرزندان من است ..."، صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ص 287، ح 5

 إن المهدی من عترتی من أهل بیتی"، یعنی: "... مهدی از عترت من و از اهل بیت من است ..."، طوسی، الغیبه، ص 180، ح 138

[32] - " یا علی ، الأئمة الراشدون المهتدون المعصومون من ولدك أحد عشر إماما ، وأنت أولهم ، آخرهم اسمه اسمی یخرج فیملأ الأرض قسطا وعدلا كما ملئت ظلما وجورا ..."، یعنی: "پیامبر خطاب به علی بن ابیطالب فرمود: ای علی، ائمه ارشاد کننده، هدایت کننده و بری از خطا، از فرزندان تو بوده و یازده امام هستند، که تو اولین آنهایی، و آخرینشان هم اسم من است که خروج کرده و زمین را از قسط و عدل پر خواهد کرد، همان‌طور که پر از ظلم و جور شده باشد ..."، محمد بن إبراهیم النعمانی، كتاب الغیبه، ص 93، ح 23 / مشابه همین حدیث، طبرسی، الاحتجاج، ج 1، ص 88

مشابه: "عن علی علیه السلام قال: قال رسول الله صلى الله علیه وآله و سلم: أنت الوصی على الأموات من أهل بیتی و الخلیفة على الأحیاء من أمتی، حربك حربی و سلمك سلمی، أنت الإمام أبو الأئمة الإحدى عشر، من صلبك أئمة مطهرون معصومون، و منهم المهدی الذی یملأ الدنیا قسطا و عدلا"، خزاز قمی، كفایة الأثر، ص 151

[33] - " المهدی من عترتی من ولد فاطمة"، یعنی: "... مهدی از عترت من و از فرزندان فاطمه است."، طوسی، الغیبه، ص 185، ح 145 و ص 188، ح 148 و مجلسی، بحار الانوار، ج 51، ص 75، ح 30

[34] - "لا تقوم الساعة حتى یقوم قائم الحق منا ، ... ، وهو التاسع من صلب الحسین"، یعنی: " قیامت برپا نمی‌شود تا زمانی که قائم به حق که از ما است، قیام کند ... او نهمین فرزند از نسل حسین‌بن علی است."، خزاز قمی، کفایه الاثر، ص 106

[35] - " و لكنی فكرت فی مولود یكون من ظهری، الحادی عشر من ولدی، هو المهدی الذی یملأ الأرض عدلا و قسطا كما ملئت جورا و ظلما"، یعنی: "... در مورد مولودی فکر می‌کردم که از نسل من و یازدهمین نسل از فرزندانم است، او همان مهدی است که زمین را از عدل و قسط پر خواهد کرد، همان‌طور که پر از جور و ظلم شده باشد ... "، مجلسی، بحار الانوار، ج 51، ص 117، ح 18 / كلینی، الكافی، ج 1، ص 338، ح 7 / محمد بن إبراهیم النعمانی، كتاب الغیبة، ص 68، ح 4 / صدوق، كمال الدین وتمام النعمة، ص 288، ح 1 / طوسی، الغیبه، ص 164، ح 127 و ص 336، ح 282 / سیدبن طاووس، الملاحم و الفتن، ص 353، ح 520

[36]- "نظر أمیر المؤمنین علیه السلام إلى ابنه الحسین علیه السلام فقال : إن ابنی هذا سید كما سماه رسول الله سیدا ، و سیخرج الله تعالى من صلبه رجلا باسم نبیكم ،... یملأ الأرض عدلا كما ملئت جورا و ظلما"، یعنی: "امیرالمومنین به فرزندش حسین نگریست و گفت: این فرزندم آقاست همان‌طور که رسول خدا او را آقا صدا می‌کرد، و خداوند از صلب او مردی هم نام پیامبرتان خارج خواهد کرد که ... زمین را پر از عدل خواهد کرد، همان‌طور که پر از جور و ظلم شده باشد"، طوسی، الغیبه، ص 189، ح 152 / سیدبن طاووس، الملاحم و الفتن، ص 285، ح 413

[37]- " عن الأصبغ قال : سمعت الحسن بن علی علیه السلام یقول الأئمة بعد رسول الله صلى الله علیه وآله اثنا عشر ، تسعة من صلب أخی الحسین و منهم مهدی هذه الأمة"، یعنی: "... از اصبغ نقل شده که از حسن بن علی شنیدم که می‌گفت: ائمه بعد از رسول خدا دوازده نفرند، که هشت نفر از آنها از صلب برادرم حسین است و مهدی این امت جزو آنهاست."، خزاز قمی، كفایة الأثر، ص 151 / مجلسی، بحار الانوار، ج 36، ص 383، ح 1

" القائم الذی یصلی روح الله عیسی‌بن مریم خلفه، ...، ذلک التاسع من ولد اخی الحسین ..."، یعنی: "... قیام کننده‌ای که عیسی بن مریم پشت او نماز خواهد خواند، ... هشتمین نسل از فرزندان برادرم حسین است ..."، صدوق، كمال الدین و تمام النعمة، ص 315، ح 2 / طبرسی، الاحتجاج، ج 2، ص 10 / مجلسی، بحارالانوار، ج 51، ص 132، ح 1

[38]- " قال الحسین بن علی: فی التاسع من ولدی سنة من یوسف وسنة من موسى بن عمران و هو قائمنا أهل البیت یصلح الله تبارك وتعالى أمره فی لیلة واحده"، یعنی: " حسین بن علی گفت: در هشتمین نسل از فرزندانم سنتی از یوسف و سنتی از موسی بن عمران است و او قیام کننده ما اهل بیت است که خداوند امر قیام او را در یک شب اصلاح می‌کند."، صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ص 316، ح 1 / مجلسی، بحار النوار، ج 51، ص 132، ح 2

" قال الحسین ابن علی صلوات الله علیهما : منا اثنا عشر مهدیا أولهم أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب وآخرهم التاسع من ولدی وهو الإمام القائم بالحق یحیی الله به الأرض بعد موتها"، یعنی: " حسین بن علی گفت: مهدی جزو ما دوازده نفر است که اولینشان امیرالمومنین علی بن ابیطالب و آخرینشان هشتمین نسل از فرزندان من است و او امام قیام کننده به حق است که خداوند زمین را پس از مردنش، توس او زنده خواهد کرد."، صدوق، کمال الدین، ص 317، ح 3 / خزاز قمی، کفایه الاثر، ص 231و232 / مجلسی، بحار الانوار، ج 51، ص 133، ح 4

[39]- " علی‌بن حسین گفت: قائم از ماست ..."، صدوق، کمال الدین، ص 322، ح 6

[40] - "عن أبیه علی بن الحسین ، قال : كان یقول صلوات الله علیه : ادعوا لی ابنی الباقر وقلت : لابنی الباقر - یعنی محمدا - فقلت له : یا أبة ولم سمیته الباقر ؟ قال : فتبسم وما رأیته تبسم قبل ذلك ، ثم سجد لله تعالى طویلا فسمعته یقول فی سجوده : اللهم لك الحمد سیدی على ما أنعمت به علینا أهل البیت ، یعید ذلك مرارا ثم قال : یا بنی إن الإمامة فی ولده إلى أن یقوم قائمنا علیه السلام فیملأها قسطا وعدلا و أنه الإمام أبو الأئمة معدن الحلم وموضع العلم یبقره بقرا ، والله لهو أشبه الناس برسول الله صلى الله علیه وآله وسلم . قلت: فكم الأئمة بعده ؟ قال : سبعة ومنهم المهدی الذی یقوم بالدین فی آخر الزمان"، یعنی: " ای فرزندانم! همانا امامت در نسل اوست محمدبن علی تا زمانی که قائم ما قیام کند، سپس زمین را پر از قسط و عدل می‌کند ... گفتم: چند امام پس از او هستند؟ گفت: هفت امام و از آنهاست مهدی که در آخرالزمان به دین قیام می‌کند."، خزاز قمی، كفایة الأثر، ص 237

[41]- " یا أبا حمزة ، من المحتوم الذی لا تبدیل له عند الله قیام قائمنا ، فمن شك فیما أقول لقی الله سبحانه وهو به كافر وله جاحد ، ثم قال : بأبی وأمی المسمى باسمی ، والمكنى بكنیتی ، السابع من بعدی ، بأبی من یملأ الأرض عدلا وقسطا كما ملئت ظلما وجورا"، یعنی: "... محمدبن علی گفت: ای ابا حمزه! از امور حتمی که نزد خدا هیچ تبدیلی در آن نیست، قیام قائم به حق ماست، ... او هفتمین نسل بعد از من است، به پدرم قسم! او کسی است که زمین را پر از عدل و قسط خواهد کرد همان‌گونه که پر از ظلم و جور شده باشد."، كتاب الغیبة، محمد بن إبراهیم النعمانی، ص 88، ح 17 / مجلسی، بحار الانوار، ج 51، ص 139، ح 13

" عن أبی جعفر الباقر ، قال : " یكون تسعة أئمة بعد الحسین بن علی ، تاسعهم قائمهم"، یعنی: " از محمدبن علی نقل شده که: تعداد ائمه بعد از حسین بن علی نه تن است که نهمین آنها قائم است "، كتاب الغیبة، محمد بن إبراهیم النعمانی، ص 95، ح 25 / کلینی، الکافی، ج 1، ص 533، ح 15

" سمعت أبا جعفر ( علیه السلام ) یقول : منا اثنا عشر محدثا السابع من ولدی القائم"، یعنی: " محمدبن علی گفت: از ما دوازده نفر حدیث شده که هفتمین نسل از فرزندان من قائم است ..."، كتاب الغیبة، محمد بن إبراهیم النعمانی، ص 97، ح 28

" قال : والله لعهد عهده إلینا رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم إن الأئمة بعده اثنا عشر ، تسعة من صلب الحسین ، ومنا المهدی الذی یقیم بالدین فی آخر الزمان"، یعنی: " به خدا قسم که ائمه بعد از رسول خدا دوازده نفرند، نه نفر از آنها از صلب حسین‌بن علی است، و مهدی که در آخرالزمان به دین خدا قیام می‌کند از ماست."، خزاز قمی، كفایة الأثر، ص 245

[42]- " یا أبا بصیر هو الخامس من ولد ابنی موسى"، یعنی: " جعفربن محمد گفت: ای ابا بصیر! او (قائم) پنجمین نسل از فرزندان پسرم موسی است ..."، صدوق، کمال الدین، ص 345، ح 31 / مجلسی، بحار الأنوار، ج 51، ص 146، ح 14

[43] - "عن الصادق علیه السلام قال : الأئمة اثنا عشر . قلت : یا ابن رسول الله فسمهم لی ؟ قال : من الماضین علی بن أبی طالب والحسن والحسین وعلی ابن الحسین ومحمد بن علی ثم أنا . قلت : فمن بعدك یا ابن رسول الله ؟ قال : إنی قد أوصیت إلى ولدی موسى وهو الإمام بعدی . قلت : فمن بعد موسى ؟ قال : علی ابنه یدعى بالرضا یدفن فی أرض الغربة من خراسان ، ثم بعد علی ابنه محمد ، وبعد محمد ابنه علی ، وبعد علی الحسن ابنه والمهدی من ولد الحسن"، یعنی: " از ائمه دوازده گانه از جعفربن محمد سئوال شد. او گفت: از گذشتگان علی‌بن أبیطالب و حسن و حسین و علی‌بن حسین و محمد بن علی، سپس من. گفت: همانا من وصیت می‌کنم به فرزندم موسی و او امام بعد از من است. گفت: سپس بر فرزند او، به رضا که در زمینی غریب از خراسان دفن می‌شود، سپس، بعد از علی پسرش محمد، و پس از محمد پسرش علی، و پس از علی پسرش حسن، و مهدی فرزند حسن ..."، خزاز قمی، كفایة الأثر، ص 266

[44]- " عن أبی عبد الله علیه السلام قال : إذا اجتمعت ثلاثة أسماء متوالیة محمد وعلی والحسن فالرابع القائم علیه السلام"، یعنی: " ابی عبد الله، جعفربن محمد گفت: هرگاه سه اسم محمد و علی و حسن پشت به پشت هم آمد، پس چهارمین نفر پس از آنها، قائم است."، صدوق، کمال الدین، ص 333، ح 2 / طوسی، الغیبه، ص 233، ح 201 / مجلسی، بحار الأنوار، ج 51، ص 143، ح 5

" فقال لی : یا مفضل الامام من بعدی ابنی موسى والخلف المأمول المنتظر م ح م د ابن الحسن بن علی بن محمد بن علی بن موسى"، یعنی: " جعفربن محمد گفت: ای مفضل! امام بعد از من پسرم موسی است و خلف مامول منتظر م ح م د بن حسن بن علی بن محمد بن علی بن موسى است."، صدوق، کمال الدین، ص 334، ح 4 / مجلسی، بحار الأنوار، ج 51، ص 143، ح 7

[45]- " ولكن القائم الذی یطهر الأرض من أعداء الله ویملأها عدلا كما ملئت جورا هو الخامس من ولدی"، یعنی: " موسی‌بن جعفر گفت: و اما قائمی که زمین را از دشمنان خدا پاک کرده و آن را از عدل پر می‌کند، همان‌گونه که از جور پر شده است، او پنجمین نسل از فرزندان من است..."، خزاز قمی، كفایة الأثر، ص 269 / صدوق، کمال الدین، ص 361، ح 5 / مجلسی، بحار الأنوار، ج 51، ص 151، ح 6

[46]- " یا ابن رسول الله ومن القائم منكم أهل البیت ؟ قال : الرابع من ولدی ابن سیدة الإماء ، یطهر الله به الأرض من كل جور ویقدسها من كل ظلم"، یعنی: " او چهارمین نسل از فرزندان من است ... که خداوند زمین را بوسیله او از کل جور و ظلم پاک می‌کند ..."، خزاز قمی، كفایة الأثر، ص 274

[47] - " یا دعبل الإمام بعدی محمد ابنی وبعد محمد ابنه علی وبعد علی ابنه الحسن وبعد الحسن ابنه الحجة القائم المنتظر ..."، یعنی: " علی‌بن موسی گفت: ... ای دعبل امام بعد از من، پسرم محمد و پس از محمد، پسرش علی و پس از علی، پسرش حسن و پس از حسن پسرش حجه القائم المنتظر..."، خزاز قمی، كفایة الأثر، ص 277 / صدوق، کمال الدین، ص 372، ح 6 / مجلسی، بحار الأنوار، ج 51، ص 154، ح 4

[48]- " یا أبا القاسم إن القائم منا هو المهدی الذی یجب أن ینتظر فی غیبته ویطاع فی ظهوره ، وهو الثالث من ولدی"، یعنی: "... همانا قیام‌کننده موعود از نسل ماست، او همان مهدی است که انتظارکشیدن او در زمان غیبت، و اطاعت از او در زمان ظهورش، واجب است، و او سومین نسل از فرزندان من است ..."، خزاز قمی، كفایة الأثر، ص 280 / صدوق، کمال الدین، ص 377، ح 1 / مجلسی، بحار الأنوار، ج 51، ص 156، ح 1

[49] - " سمعت علی بن محمد بن علی الرضا علیهم السلام یقول : الإمام بعدی الحسن ابنی ، وبعد الحسن ابنه القائم الذی یملأ الأرض قسطا وعدلا كما ملئت جورا وظلما"، یعنی: "... امام بعد از من، پسرم حسن، و پس از او پسرش است، همان قائمی که زمین را پر از قسط و عدل خواهد کرد، همان‌گونه که پر از جور و ظلم شده باشد."، خزاز قمی، كفایة الأثر، ص 292 / صدوق، کمال الدین، ص 383، ح 10 / مجلسی، بحار الأنوار، ج 50، ص 239، ح 3

[50]- " سمعت أبا محمد الحسن بن علی العسكری علیهما السلام یقول : الحمد لله الذی لم یخرجنی من الدنیا حتى أرانی الخلف من بعدی ، ما أشبه الناس برسول الله صلى الله علیه وآله وسلم خلقا وخلقا ، یحفظه الله تبارك وتعالى فی غیبته ویظهره فیملأ الأرض قسطا وعدلا كما ملئت جورا وظلما"، یعنی: "... سپاس خداوندی را که مرا از دنیا خارج نکرد تا زمانی که جانشین پس از خودم را دیدم، همان کسی که شبیه‌ترین مردم به رسول خدا در خلقت و خوی است، خداوند تبارک و تعالی او را در دوران غیبتش، حفاظت می‌کند و سپس ظهور او اتفاق افتاده و زمین پر از قسط و عدل می‌شود، همان‌گونه که پر از جور و ظلم شده است."، خزاز قمی، كفایة الأثر، ص 294 / صدوق، کمال الدین، ص 408، ح 7 / مجلسی، بحار الأنوار، ج 51، ص 161، ح 9

[51] - مراجعه شود به پاورقی 29

[52] - "لا تقوم الساعة حتى ینزل فیكم ابن مریم حكما مقسطا فیكسر الصلیب ویقتل الخنزیر ویضع الجزیة ویفیض المال حتى لا یقبله أحد"، صحیح البخاری، البخاری، ج 3، ص 107 / صحیح مسلم، مسلم النیسابوری، ج 1، ص 93 / سنن ابن ماجة، محمد بن یزید القزوینی، ج 2، ص 1363،ح 4078 / سنن الترمذی، الترمذی، ج 3، باب 45: ما جاء فی نزول عیسی بن مریم، ص 344، ح 2334 / مسند احمد، الإمام احمد بن حنبل، ج 2، ص 240 / المصنف، عبد الرزاق الصنعانی، ج 11، ص 399 – 400، ح 20840 / المصنف، ابن أبی شیبة الكوفی، ج 8، ص 654، ح 41 / كتاب الفتن، نعیم بن حماد المروزی، ص 350 / صحیح ابن حبان، ابن حبان، ج 15، ص 230 / السنن الكبرى، البیهقی، ج 9، ص 180 / مسند أبی داود الطیالسی، سلیمان بن داود الطیالسی، ص 303 / مسند الحمیدی، عبد الله بن الزبیر الحمیدی، ج 2، ص 468- 469 / مسند ابن الجعد، علی بن الجعد بن عبید، ص 420 / مسند أبی یعلى، أبو یعلى الموصلی، ج 11، ص 462، ح 6584

[53] - " كیف أنتم إذا نزل ابن مریم فیكم وامامكم منكم "، صحیح البخاری، البخاری، ج 4، ص 143 / صحیح مسلم، مسلم النیسابوری، ج 1، ص 94 / مسند احمد، الإمام احمد بن حنبل، ج 2، ص 272 و 336 / المصنف، عبد الرزاق الصنعانی، ج 11، ص 400، ح 20841 / كتاب الفتن، نعیم بن حماد المروزی، ص 351 / صحیح ابن حبان، ابن حبان، ج 15، ص 213 / الجامع الصغیر، جلال الدین السیوطی، ج 2، ص 299، ح 6440

[54] - صحیح مسلم، ج 1، باب نزول عیسی، ص 95: "فینزل عیسى بن مریم صلى الله علیه وسلم فیقول أمیرهم تعال صل لنا فیقول لا ان بعضكم على بعض امراء تكرمة الله هذه أمة" / سنن ابن ماجه، ج 2، ص 1359، ح 4077 /مستدرك حاكم نیسابوری، ج 4، ص 478 / المصنف عبد الرزاق الصنعانی، ج 11، ص 399، ح 20838 / سنن الكبرى، بیهقی، ج 9، ص 180 / المصنف، ابن أبی شیبة الكوفی، ج 8، ص 650، ح 24 / كتاب الفتن، نعیم بن حماد، ص 347 / صحیح ابن حبان، ج 15، ص 231-232 / المهدی المنتظر فی ضوء الأحادیث والآثار الصحیحة، دكتر عبد العلیم عبد العظیم البستوی، ص 180

[55] - "أخبرنا عبد الرزاق عن معمر قال : كان ابن سیرین یرى أنه المهدی الذی یصلی وراءه عیسى"، المصنف عبد الرزاق الصنعانی، ج 11، ص 399، ح 20839

"المهدی من هذه الأمة وهو الذی یؤم عیسى ابن مریم"، المصنف ابن أبی شیبة الكوفی، ج 8، ص 679، ح 195

" المهدی الذی ینزل علیه عیسى بن مریم ویصلی خلفه عیسى" و "المهدی من هذه الأمة و هو الذی یؤم عیسى بن مریم"، كتاب الفتن - نعیم بن حماد المروزی - ص 230

[56]- المهدی المنتظر فی ضوء الأحادیث والآثار الصحیحة، دكتر عبد العلیم عبد العظیم البستوی، ص 286

[57]- "واعلم أن المشهور بین الكافة من أهل الإسلام على ممر الأعصار أنه لا بد فی آخر الزمان من ظهور رجل من أهل البیت یؤید الدین ویظهر العدم ویتبعه المسلمون ویستولی على الممالك الإسلامیة ویسمى بالمهدی ، ویكون خروج الدجال و ما بعده من أشراط الساعة الثابتة فی الصحیح على أثره ، وأن عیسى علیه السلام ینل من بعده فیقتل الدجال ، أو ینزل معه فیساعده على قتله ، ویأتم بالمهدی فی صلاته"، عون المعبود عظیم آبادی، ج 11، ص 243 / تحفة الأحوذی، المباركفوری، ج 6، ص 401

[58]- "إن خلفائی و أوصیائی ، وحجج الله على الخلق بعدی اثنا عشر : أولهم أخی وآخرهم ولدی ، قیل : یا رسول الله ومن أخوك ؟ قال : علی بن أبی طالب ، قیل : فمن ولدك ؟ قال : المهدی الذی یملأها قسطا وعدلا كما ملئت جورا وظلما ، والذی بعثنی بالحق نبیا لو لم یبق من الدنیا إلا یوم واحد لطول الله ذلك الیوم حتى یخرج فیه ولدی المهدی فینزل روح الله عیسى بن مریم فیصلی خلفه وتشرق الأرض بنوره ویبلغ سلطانه المشرق والمغرب"، یعنی: " پیامبر اسلام فرمود: همانا جانشینان و اوصیا، و حجت‌های خداوند، بعد از من دوازده نفرند: اولینشان برادرم و آخرینشان فرزندم. گفتم: ای رسول خدا! کدام برادرت؟ گفت: علی‌بن ابیطالب، گفتم: و کدام فرزندت؟ گفت: مهدی که زمین را از قسط و عدل پر می‌کند، همان‌طور که از جور و ظلم پر شده باشد، کسی که مرا به حق به نبوت برگزیده، وعده داده که اگر از عمر دنیا جز یک روز نمانده باشد، خداوند آن روز را طولانی خواهد کرد تا زمانی که فرزندم مهدی خروج کند و روح الله، عیسی‌بن مریم نزول کند و پشت سر او نماز خواند..."، كمال الدین صدوق، ص 280، ح 27 / مقتضب الأثر، أحمد بن عیاش الجوهری، ص مقدمة 10 و مقدمة 11

"یا بنیة ! إنا أعطینا أهل البیت سبعا لم یعطها أحد قبلنا ، نبینا خیر الأنبیاء وهو أبوك ، ووصینا خیر الأوصیاء وهو بعلك ، وشهیدنا خیر الشهداء وهو عم أبیك حمزة ، ومنا من له جناحان خضیبان یطیر بهما فی الجنة ، وهو ابن عمك جعفر ، ومنا سبطا هذه الأمة ، وهما ابناك الحسن والحسین ، ومنا والله الذی لا إله إلا هو مهدی هذه الأمة الذی یصلی خلفه عیسى بن مریم"، یعنی: " پیامبر خطاب به دخترش فاطمه فرمود: دخترم! همانا به ما اهل بیت هفت چیز داده شده که به هیچ کس قبل از ما داده نشده: پیامبری که بهترین انبیاست و او پدرت است، و وصیی که بهترین اوصیاست و او علی توست، و شهیدی که بهترین شهداست و او عموی پدرت، حمزه است، و از ماست کسی که دو بال خضیب دارد و توسط آنها در بهشت پرواز می‌کند و او پسر عمویت جعفر است، و از ماست جوانان این امت و آنها پسرانت حسن و حسین هستند، و به خدا قسم که الهی جز او نیست، از ماست مهدی این امت که پشت سر او عیسی‌بن مریم نماز می‌خواند."، الغیبة طوسی، ص 191، ح 154

" ومن نسل علی القائم المهدی الذی یبدل الأرض غیر الأرض ، وبه یحتج عیسى بن مریم على نصارى الروم والصین ..."، یعنی: "... از نسل علی است مهدی قائمی که زمین را به غیر زمین مبدل می‌سازد، و عیسی‌پسر مریم بر مسیحیان روم و چین به حقانیت او استدلال می‌کند ..."، كتاب الغیبة، محمد بن إبراهیم نعمانی، ص 148 – 149، ح 4

" ومن ذریتی المهدی ، إذا خرج نزل عیسى بن مریم لنصرته ، فقدمه وصلى خلفه"، یعنی: "... مهدی از فرزندان من است، زمانی که خروج می‌کند، عیسی ‌پسر مریم برای نصرت او نزول کرده، و او را امام خود در نماز قرار داده و پشت او نماز می‌خواند."، الاحتجاج، طبرسی، ج 1، ص 55 / روضة الواعظین، فتال نیسابوری، ص 273 / أمالی، صدوق، ص 287 – 288، ح 320/4

[59]- " لا یزداد الامر إلا شدة . ولا الدنیا إلا إدبار . ولا الناس إلا شحا . ولا تقوم الساعة إلا على شرار الناس . ولا المهدى إلا عیسى بن مریم "، سنن ابن ماجه، ج 2، ص 1340، ح 4039

[60]- "لا یزداد الامر الا شدة ولا المال الا إفاضة ولا تقوم الساعة الا على شرار من خلقه . هذا حدیث صحیح الاسناد ولم یخرجاه"المستدرك حاكم نیسابوری، ج 4، ص 440

"لا یزداد الأمر إلا شدة ولا یزداد المال إلا إفاضة ولا یزداد الناس إلا شحا ولا تقوم الساعة إلا على شرار الناس"، المعجم الكبیر، طبرانی، ج 8، ص 182

[61] - " لا یزداد الامر إلا شدة . ولا الدنیا إلا إدبار . ولا الناس إلا شحا . ولا تقوم الساعة إلا على شرار الناس . ولا المهدى إلا عیسى بن مریم، ضعیف جدا"، سنن ابن ماجه، حکم علی احادیثه و آثاره و علق علیه محمد ناصرالدین الالبانی، کتاب الفتن، ص 667 و 668، ح 4039

[62]- محمدبن یوسف النوفلی الکنجی، البیان فی اخبار صاحب الزمان، ص 126، به نقل از فرجام شناسی حیات انسان، دکتر تاجری نسب

[63] - المنار المنیف، ص 130، به نقل از فرجام شناسی حیات انسان، دکتر تاجری نسب

[64]- التذکرة، قرطبى، ج 2، ص 701، به نقل از فرجام شناسی حیات انسان، دکتر تاجری نسب

[65]- "المهدی حق و هو من ولد فاطمه"، سنن ابن ماجه ، ج 2، ص 1368، ح 4086