علاءالدوله سمنانی و ارادت به اهل بیت (ع)
گردآوری: مسعود بسیطی
علاءالدوله سمنانی (۶۵۹–۷۳۶ ق) در خانواده ملوک سمنان دیده به جهان گشود. پس از گذراندن دوره مکتب در پانزده سالگی به خدمت سلطان ارغون درآمد. وی در زمان اباقا و ارغون‌شاه ایلخانی به مدت ده سال دارای مشاغل دیوانی و سیاسی مهم بود تا اینکه در یکی از جنگها که او نیز همراه سلطان بود، جذبه‌ای دریافت کرد. به گفته علاءالدوله حجاب از پیش چشمانش برداشته شد و آخرت را مشاهده کرد. بعد از آن واقعه، با اینکه دیگر رغبتی به ملازمت سلطان نداشت از صحبت وی صرف نظر نکرد اما به قضای فرائض فوت شده، قرائت قران و مجاهده با نفس روی آورد و از ملاهی و مناهی دستگاه سلطان توبه کرد.
علاءالدوله در میان عرفای دوره خود اهمیت زیادی دارد زیرا وی از جمله کسانی است که سخت کوشید در برابر رواج و اشاعه سنت دوم عرفانی و مکتب ابن عربی ایستادگی کند و از میزان نفوذ و رونق آن بکاهد و زمینه را برای ترویج سنت اول عرفانی و بازگرداندن رونق و نفوذ گسترده آن فراهم کند. بدین جهت بر فتوحات مکیه و فصوص الحکم حاشیه‌ای نوشت و در ضمن آن با بعضی از آراء ابن عربی مخالفت کرد و بر وی خرده گرفت. وی در این کار چندان مصمم بود که در مکاتباتی به دفاع از آراء خود و رد و انکار دیدگاه‌های محیی الدین پرداخت. گرچه علاءالدوله نتوانست در برابر نفوذ روزافزون سنت دوم پایداری کند و حتی خود خواسته یا ناخواسته بعضی از مبانی و شیوه‌های این سنت را پذیرفت اما موفق شد برای مدتی در حوزه‌ای از قلمرو عرفان اسلامی حرکت سنت دوم را کند سازد.1
اشعار:
شفاعت پیامبر (ص) و اهل بیت (ع):
يا رب شفيع من بجز از مصطفى مباد زيرا شفاعتش همه را استطاعت است
مناقب حضرت علی (ع) و اهل بیت (ع):
حسن با حسين فاطمه با على بدند بر يسار و يمين محمّد
تولاّ بديشان كن ار مؤمنى تبرّا از اعداء دين محمّد
دلدل من همت و دلق مرقع درع من ذكر حق ذوالفقار و نام او چون مغفرم
ز حُسن حَسَن برخورى و ز حسين شَوى در معارف، امينِ محمّد
كمال حسن خلق اندر حسن دان وفا اندر شهيد كربلا بين
شجاعت را تو از باقر بياموز ز زين العابدين جود و سخا بين
...
به جان و دل، على موسى الرضا را تحقّق دان و از اهل بقا بين
مقام زهد و تقوى از تقى جو در احوال نقى زيب و بها بين2
منابع:
1- ویکی پدیا
2- کتاب جلوه های ولایت در شعر فارسی، ص 64، 72، 130، 187، 193، 218، 227 و 235
