بسم الله الرّحمن الرّحیم
تمهیدات تربیتی پیش از بارداری
درس گفتارهایی از: مسعود بسیطی
با اهتمام: سمیه حسینعلی؛ زهرا مرادی
دوره‌ی «تمهیدات تربیتی پیش از بارداری» یکی از سلسله مباحث «حس خوبِ فرزندپروری» است که طی شش جلسه برای علاقمندان به این موضوع ارائه می‌گردد. در این درسنامه به نکات مهمِ تربیت فرزند که به پیش از بارداریِ مادر ارتباط دارد، اشاره می‌گردد.
درس پنجم: ملاحظات تربیتی مرتبط با انعقاد نطفه
در درس چهارم گفتیم پیش از آنکه والدین برای بچه دار شدن اقدام کنند، حتما مال و تغذیه‌شان را پاک نمایند تا نطفه‌ی فرزندشان از حرام بسته نشود و همین موضوع، میزان حق پذیری و تمایل به رفتار عاقلانه و شایسته را در او کاهش ندهد. همچنین از خداوند مهربان بخواهند فرزندانی سالم و صالح نصیب‌شان گرداند و آنها را در تربیت ایشان موفق فرماید. چند روزی هم با مراقبه و نماز و روزه از مشغولیت‌های روزمره فاصله بگیرند تا هنگام انعقاد نطفه از نظر معنوی در شرایط مناسبی قرار داشته باشند و آن حال و هوای روحانی را به فرزندشان انتقال دهند.
در این جلسه پیش از پرداختن به نکاتی که حین انعقاد نطفه باید مورد توجه قرار بگیرد، به این موضوع بسیار بسیار مهم اشاره می‌کنیم که:
یکی از مراحل حساسِ شکل گیریِ طینت، هنگام انعقاد نطفه است و والدین، در نوع طینت و طبع فرزند و کیفیت روحی که در جنین دمیده می‌شود، نقش اساسی دارند.
طبع و طینت هر فرد، میزان گرایش او به خوبی و بدی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بنابراین، با وجود تاکید بر اختیار و حُرّیت انسان در انتخاب فعل و نیّت خوب یا بد، چنانچه کسی طینتی پاک و طبعی سالم داشته باشد، برای انجام کارهای شایسته میل و رغبت درونیِ بیشتری دارد و در برابر افعال و نیّات نادرست، کمتر وسوسه می‌شود. در مقابل، فردی که طینت و طبعی ناسالم دارد، کشش درونیِ ویژه‌ای نسبت به کارهای ناپسند و غیر عاقلانه دارد. بدیهی است کار تربیتی روی شخصی که به صورت ذاتی گرایش به بدی‌ها دارد، بسیار سخت‌تر و مستلزمِ صرف زمان و انرژی بیشتری است.
همانطور که گفته شد، والدین در شکل گیریِ طینت و طبع فرزندشان نقش مهمی دارند. تاثیر پدر بر کیفیت طینتِ نطفه‌ی در حالِ انعقاد، بسیار بسیار بیشتر از مادر است. اما پس از بسته شدن نطفه، روحیات و رفتار مادر در طول مدت بارداری و یا بازه‌ی شیردهی تاثیر مستقیمی بر طبع کودک می‌گذارد و حتی می‌تواند آن را تغییر دهد.[1] این موضوع، نشان دهنده‌ی اهمیّت و حساسیت جایگاه والدین در ایجاد طبع و طینت است. بنابراین، هم پدر و هم مادر باید تمام تلاش خود را برای به وجود آمدن فرزندی پاک با طبع و طینتی سالم به کار بندند. رعایت نکاتی که در ادامه عنوان می‌شوند، می‌تواند در این زمینه، کمک کننده باشد و طبع و طینتی پاک برای فرزندان‌مان به ارمغان آوَرَد. البته از آنجا که توصیه‌های مرتبط با زمان انعقاد نطفه، گسترده هستند، تنها به کلیات و مهم‌ترین آنها خواهیم پرداخت:
- انعقاد نطفه‌ی حلال
از بزرگ‌ترین حقوقی که فرزند بر گردن پدر و مادرش دارد، این است که نطفه‌اش را از حلال منعقد کنند. زن و مردی که از راه حرام، نطفه‌ی فرزندشان را می‌بندند، بدترین جنایت را در حق او مرتکب می‌شوند. آنها با انتخاب طینتی ناسالم و ظرفی ناپاک برای روح فرزندشان، سبب می‌شوند تمایل درونیِ او به پذیرش حق و انتخاب رفتار عاقلانه به پایین‌ترین حالت خود برسد. بدین ترتیب فرزند آنها باید بیش از دیگران تلاش کند تا بر هوای نفس و کششِ شدید خود به شرّ و بدی‌ها پیروز گردد.[2]
همچنان که در جلسات قبل نیز اشاره شد، پاکیِ نطفه فقط در اثر رابطه‌ی حرامِ زن و مرد، از بین نمی‌رود. بلکه چنانچه مالی که زوجین از آن ارتزاق کرده‌اند، حرام باشد و با قوّتی که از همان غذای حرام به دست آورده‌اند، نطفه‌ی فرزند را منعقد سازند، باز هم به نوعی طینت و ظرف وجودیِ آلوده‌ای برای طفل معصوم‌شان انتخاب نموده‌اند.
- طهارت زن و مرد:
به خاطر داشته باشیم روح پاک و متعالی را در ظرف آلوده قرار نمی‌دهند و این، والدین هستند که می‌توانند ظرفی مناسب برای روح فرزندشان مهیّا کنند. یکی از راهکارهای ایجاد نورانیت و پاکیِ این ظرف، طهارت والدین است. لذا پیش از انعقاد نطفه، چنانچه غسل واجبی به گردن هر یک از ایشان است، حتما غسل کنند.[3] همچنین، از نزدیکی در بازه‌ی زمانیِ پریود خانم (حیض)، اجتناب شود؛ در غیر این صورت چنانچه این عمل، منجر به بسته شدن نطفه گردد، فرزندِ متولد شده، از حق پذیریِ بسیار پایینی برخوردار خواهد بود و محبت اهل بیت که خداوند رحمان در سینه‌ی حلال زادگان قرار داده، در او نخواهد بود.[4]
خوشا به حالِ کسی که پدر و مادرش قبل از انعقاد نطفه‌ی او وضو گرفته باشند.[5] چراکه وضو نور است[6] و نورانیتش به نطفه و ظرفی که قرار است واجد روح فرزند شود، انتقال می‌یابد. پس چنین فرصتی را از پاره‌ی تن‌مان دریغ نداریم و با فعلی بسیار ساده و بی هزینه – یعنی طهارت و وضو - راه را برای تربیتش هموار سازیم.
- نیّت:
همه می‌دانیم آنچه در نزد خداوند حکیم اهمیت دارد و سبب پاداش یا عقاب می‌گردد، نیّت فرد است، نه فعل او.[7] سکه‌ای که برای رضایت خدا در راه کمک به نیازمندی داده می‌شود، اثر و نتیجه‌اش با پولی که به همان فقیر اما به نیّت اِبراز وجود، داده می‌شود یکسان نخواهد بود. به همین ترتیب، سرنوشت نطفه‌ای که به نیّت رضایت خدا بسته می‌شود قطعا با آنچه از سرِ شهوت یا حتی ارضای میلِ مادر یا پدر شدن شکل می‌گیرد، تفاوت خواهد داشت.
رسول رحمت، مسلمانان را به فرزندآوری تشویق می‌کردند تا بر تعداد انسان های حق پذیری که خدای یگانه را می‌پرستند و به «لا اله الا الله» ایمان و اقرار دارند، افزوده شود.[8] چه خوب است که ما نیز با همین نیّت صاحب فرزند شویم. یعنی نیّت کنیم فرزندی حق پذیر، موحّد و تسبیح گویِ خداوند متعال به جمع انسان‌ها، بیفزاییم.
نیّت کنیم برای مباهات رسول خاتم و قدرتمندیِ اسلام و مسلمین بچه دار شویم.
نیّت کنیم برای افزودن یاریگر و دوستداری به جمع دوستداران و یاریگرانِ حجت زنده زمان – حضرت مهدی علیه السلام – صاحب فرزند شویم.
آیا سرانجامِ نطفه‌ای که با چنین نیّتی بسته شود، با دیگر فرزندان تفاوتی نخواهد داشت؟
- نماز، دعا و صدقه:
پیش از انعقاد نطفه، نماز بخوانیم،[9] بر حضرت محمد و اهل بیت پاکش درود بفرستیم[10] و با همه‌ی وجود از خداوند مهربان بخواهیم فرزندی سالم، صالح و شیعه‌ی آل محمد (ص)[11] نصیب‌مان فرماید.
همچنان که در جلسه‌ی پیش تاکید شد، دعا بسیار اثرگذار است و حتی می‌تواند اثرات سهل انگاری‌های پیشین ما را که در نسل‌مان تاثیرگذار خواهد بود، از بین ببرد. چراکه به فرموده‌ی رسول خاتم، «دعا، قضا را بر می‌گرداند، گرچه استوار و حتمی شده باشد».[12] همچنین دعا سبب می‌شود تا در آینده نیز تقدیر ناخوشایندی برای فرد مقدّر نشود.[13] پس پیش از انعقاد نطفه، برای خوشبختی و عاقبت به خیری فرزندمان دعا کنیم.
امام باقر علیه السلام سفارش کرده‌اند اینگونه دعا کنیم:
«اللَّهُمَّ ارْزُقْنِي وَلَداً وَ اجْعَلْهُ تَقِيّاً زَكِيّاً لَيْسَ فِي خَلْقِهِ زِيَادَةٌ وَ لَا نُقْصَانٌ وَ اجْعَلْ عَاقِبَتَهُ إِلَى خَيْر»[14]
بارخدایا؛ به من فرزندی عطا کن و او را پرهیزکار و پاک قرار ده که در آفرینشش کم و زیادى نباشد و عاقبتش را به خیر فرما.
علاوه بر دعا، حتما پیش از شروع رابطه‌ی جنسی، صدقه کنار بگذاریم تا آسیبی به جسم و روح فرزندمان وارد نشود. چه نیکوست که در پرداخت صدقه، سلامتی امام مهربان زمان را بر سلامتی و عاقبت به خیری فرزندمان مقدّم بداریم و با این نیّت، ارادت و محبّت قلبی‌مان را به ایشان عرضه داریم. از آنجا که این خاندان، کریمٌ مِن اَولادِ الکِرام[15] هستند، چنین عملی را بی پاداش نمی‌گذارند و احسان ما را با احسانی نیکوتر پاسخ خواهند داد. خوشا به سعادت فرزندی که دعای خیر امام زمان و خاندان پاکش بدرقه‌ی راهش باشد.
- یاد و نام خدا
خداوند حکیم در قرآن کریم به انسان‌ها هشدار داده که مراقب باشند شیطان در مال و فرزندان‌شان شریک نشود.[16] شراکت شیطان در فرزند، به این معناست که نفع و بهره‌ای از آن فرزند به شیطان برسد! از آثار و نشانه‌های این شراکت، دشمنی و بُغضِ فرد مورد نظر نسبت به اهل بیت است.[17]
یکی از جاهایی که شیطان در کمین نشسته تا در نسل بنی آدم شریک شود، هنگام انعقاد نطفه است. هر فکر ناپسند یا به عبارتی «شیطان پسند» در حین انعقاد نطفه می‌تواند شیطان را در نطفه‌ی فرزند، شریک سازد. به عنوان مثال اگر مرد با یاد زن نامحرمی با همسرش همبستر شود و یا زن در حال نزدیکی به مرد دیگری فکر کند، زمینه را برای دخول شیطان و شراکتش در نطفه مهیّا کرده است. علاوه بر این، در روایتی از رسول خاتم داریم که اگر زن و مرد هنگام رابطه‌ی جنسی به شخص ثالثی فکر کنند و خود را در عشق بازی با او تخیّل کنند، احتمال اینکه فرزندشان «مخنّث» (دو جنسی یا متمایل به بروز رفتارهایی از جنس مخالف) شود و یا دچار جنون و فساد فکری گردد، بسیار زیاد است.[18]
همچنین زن و مردی که هنگام نزدیکی، فیلم‌های غیر اخلاقی و پورنو مشاهده می‌کنند، با آلوده ساختن فکر و ذهن‌شان به حرام، این فرصت را به شیطان می‌دهند که در نطفه‌ی فرزندشان شریک شود.
بنابراین، والدین مراقب باشند با چنین رفتارهایی شیطان را به خلوت خویش دعوت نکنند. بلکه با یاد و نام خدا و استعانت از قادر متعال جلوی این اتفاق شوم را بگیرند. امام صادق علیه السلام در این زمینه می‌فرمایند:
«هروقت کسی از شما بدون آنکه نام خدا را ببرد، با همسرش همبستر شود، شیطان در فرزندش شریک می‌شود و نشانه‌اش محبت یا بغض نسبت به ماست (اگر حبّ اهل بیت در سینه‌اش نباشد و نسبت به ایشان بغض داشته باشد، یعنی شیطان در نطفه‌ی او شریک بوده)»[19]
امیر مومنان نیز سفارش فرموده‌اند والدین پیش از انعقاد نطفه، این ذکر را بگویند تا شیطان از آنها و فرزندشان دور بماند:
«بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ اللَّهُمَّ جَنِّبْنِي الشَّيْطَانَ وَ جَنِّبِ الشَّيْطَانَ مَا رَزَقْتَنِي»[20]
با نام الله و برای الله. خداوندا، من را از شیطان و شیطان را از فرزندی که رزقِ من می‌کنی دور ساز.
- سایر آداب انعقاد نطفه:
O زن و مرد، رو به قبله و یا پشت به قبله نباشند.[21]
منظور از رو به قبله بودن این است که اگر زن یا مرد در همان جهتی که دراز کشیده، بنشیند صورتش روبروی قبله قرار بگیرد.
O با عجله و شتابزدگی مقاربت انجام ندهند.[22]
گاهی در اثر فشار کار روزانه و یا انجام نمازها و دعاهای پیش از انعقاد نطفه، زن و شوهر با خستگی، بی حوصلگی و بدون رغبت، مقاربت انجام می‌دهند و می‌خواهند هرچه زودتر این کار را تمام کنند. چنانچه می‌خواهید فرزندانی با استعداد و سرشار از هوش و شعور داشته باشید، حتما هنگام نزدیکی، هر دو آمادگی کامل داشته باشید و با میل و احساس لذّت کامل این کار را انجام دهید. اگر خسته هستید، چند ساعت ابتدای شب را استراحت کنید و عمل انعقاد نطفه را در سحرگاه (پیش از اذان صبح)[23] انجام دهید تا فرزندی عاقل‌تر نصیب‌تان شود.[24]
O در مکانی محفوظ که امکان داخل شدن کسی نباشد، همبستر شوند.[25]
حتّی کودکی که خواب است هم نباید در زمان آمیزش در اتاق حضور داشته باشد.[26] چراکه ممکن است لحظه‌ای بیدار شود و چیزی ببیند یا بشنود و این مسئله در ضمیر ناخودآگاه او تاثیر بگذارد. ببینید رسول رحمت با چه تاکیدی نسبت به این اتفاق هشدار می‌دهند:
«قسم به خدایی که جانم در دست اوست، اگر مردی با همسر خود آمیزش کند و کودک بیداری، آن دو را ببیند، سخنان آنان یا صدای نفس‌شان را بشنود، آن کودک هرگز رستگار نخواهد شد، چه دختر باشد و چه پسر، به زناکاری آلوده می‌شود.»[27]
O زمان و مکان مناسبی را برای انعقاد نطفه انتخاب کنند.
به عنوان نمونه هنگام کسوف یا خسوف و یا بعد از اذان صبح تا طلوع آفتاب، زمان مناسبی برای شکل گیری نطفه نیست[28] و می‌تواند زمینه‌ی نامساعدی را برای فرزند ایجاد نماید.[29] همچنین والدین از اینکه نطفه‌ی فرزند را در زیر آسمان (بدون هیچ پرده یا سقفی) تشکیل دهند، اجتناب نمایند.[30]
(جهت آشنایی بیشتر با زمان‌ها و مکان‌هایی که جهت انعقاد نطفه مناسب هستند، به ضمیمه‌ی «شرایط، زمان و مکان مناسب جهت انعقاد نطفه» در مجموعه‌ی «تمهیدات تربیتی پیش از بارداری» مراجعه فرمایید.)
در جلسه‌ی آینده، تذکرات تکمیلی در حوزه‌ی «تمهیدات تربیتی پیش از بارداری» را بیان خواهیم نمود و این مبحث را به اتمام می‌رسانیم. (ان شاء الله)
نکات مهم این جلسه:
- یکی از مراحل حساسِ شکل گیریِ طینت، هنگام انعقاد نطفه است.
- طبع و طینت هر فرد، میزان گرایش او به خوبی و بدی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
- والدین، در نوع طینت و طبع فرزند و کیفیت روحی که در جنین دمیده می‌شود، نقش اساسی دارند.
- سهم پدر در تعیین طینت و سهم مادر در شکل گیری طبع بیشتر است.
- ملاحظات تربیتی هنگام انعقاد نطفه:
O انعقاد نطفه‌ی حلال
O طهات زن و مرد
O نیّت
O نماز، دعا و صدقه
O یاد و نام خدا
O رو به قبله یا پشت به قبله نباشند / اجتناب از عجله و بی حوصلگی / عدم حضور هیچ کس در خلوت‌شان / انتخاب زمان و مکان مناسب ...
منبع: خانه کودک و نوجوان بنیاد محمد (ص)
[1] به عنوان نمونه امیر مومنان تاکید می‌کنند کسی که به فرزند شیر می‌دهد، می‌تواند طبع بچه را تغییر دهد: "تَخَیَّرُوا لِلرِّضاعِ کَما تَخَیَّرُونَ لِلنِّکاحِ فَاِنَّ الرِّضاعَ یُغَیِّرُ الطِّباعَ" یعنی: برای شیردهی به فرزندتان بهترین‌ها را انتخاب کنید همچنانکه این [دقت] را در انتخاب همسر رعایت می‌کنید. چراکه شیر، طبیعت‌ها را دگرگون می‌سازد: وسائل الشیعه، ج 21، ص 468.
[2] همان طور که در جلسه‌ی گذشته نیز تاکید شد، تاثیرِ فعل حرامِ والدین بر روی کودک معصوم‌شان، عدالتِ خداوندی را خدشه دار نمی‌کند. بلکه همچنان که وقتی پدری با سهل انگاریِ خود ویروس ایدز را به همسر و فرزندش منتقل می‌کند و یا مادری با بی مبالاتی اعتیاد را به جسم جنینش انتقال می‌دهد، گزینش طینتی ناپاک برای فرزند نیز توسط والدین اتفاق می‌افتد و ناشی از خطا و سهل انگاریِ آنهاست؛ نه خواسته و انتخاب خداوندگار. ذکر این کلام امام صادق علیه السلام خالی از لطف نیست که فرموند: "وَ الْخَیرُ فِی یدَیكَ وَ الشَّرُّ لَیسَ إِلَیك" یعنی: خداوندا؛ هر چه خیر است، در دست توست و هیچ شرّی جانب تو نیست:وسائل الشیعه، ج 6، ص 24.
[3] به عنوان نمونه رسول رحمت فرمودند: "يُكْرَهُ أَنْ يَغْشَى الرَّجُلُ الْمَرْأَةَ وَ قَدِ احْتَلَمَ حَتَّى يَغْتَسِلَ مِنِ احْتِلَامِهِ الَّذِي رَأَى فَإِنْ فَعَلَ فَخَرَجَ الْوَلَدُ مَجْنُوناً فَلَا يَلُومَنَّ إِلَّا نَفْسَه" یعنی: مکروه است که مرد در حالی که محتلم است و غسل انجام نداده، با همسرش آمیزش کند. اگر در اثر این آمیزش فرزندی به وجود آمد و دیوانه بود، کسی را جز خودش سرزنش نکند: من لایحضره الفقیه، ج 3، ص 404.
[4] رسول خاتم خطاب به امیر مومنان فرمودند: "لَا یبْغِضُكُمْ إِلَّا ثَلَاثَةٌ وَلَدُ زِنًا وَ مُنَافِقٌ وَ مَنْ حَمَلَتْ بِهِ أُمُّهُ وَ هِی حَائِض" یعنی: جز سه دسته کسی بُغض شما (اهل بیت) را ندارد: ولد زنا، منافق و کسی که مادرش در زمان حیض به او باردار شده است: وسائل الشیعه، ج 2، ص 319. ؛ همچنین به پدرها و مادرها هشدار دادند: "مَنْ جَامَعَ امْرَأَتَهُ وَ هِی حَائِضٌ فَخَرَجَ الْوَلَدُ مَجْذُوماً أَوْ أَبْرَصَ فَلَا یلُومَنَّ إِلَّا نَفْسَه" یعنی: کسی که با همسرش در زمان حیض همبستر شود و از آن نزدیکی فرزندی برایش مقدّر گردد، اگر فرزند، با جذام یا برص به دنیا آمد، کسی جز خودش را سرزنش نکند: همان، ص 318.
[5] امام کاظم علیه السلام فرمودند پیش از آنکه زن و مرد با هم خلوت کنند، هر دو وضو بگیرند و دو رکعت نماز بخوانند: "إِذَا دَخَلْتَ فَمُرْهُمْ قَبْلَ أَنْ تَصِلَ إِلَیكَ أَنْ تَكُونَ مُتَوَضِّئَةً ثُمَّ أَنْتَ لَا تَصِلُ إِلَیهَا حَتَّى تَتَوَضَّأ وَ تُصَلِّی رَكْعَتَینِ ثُمَّ مَجِّدِ اللَّهَ وَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ ثُمَّ ادْعُ اللَّه ...": وسائل الشیعه، ج 8، ص 144.
[6] در مکتب تربیتی اهل بیت علیهم السلام به دائم الوضو بودن و تجدید وضو برای کارهایِ عبادیِ مختلف سفارش ویژه‌ای شده و فرموده اند: "أَنَّ الْوُضُوءَ عَلَى الْوُضُوءِ نُورٌ عَلَى نُورٍ وَ مَنْ جَدَّدَ وُضُوءَهُ مِنْ غَیرِ حَدَثٍ آخَرَ جَدَّدَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ تَوْبَتَهُ مِنْ غَیرِ اسْتِغْفَار" یعنی: وضو روی وضو نور است و هر کس بدون آنکه وضویش باطل شده باشد، وضوی خود را تجدید کند، خداوند توبه‌اش را تجدید می‌کند (دوباره می‌پذیرد) بی آنکه استغفار کرده باشد: من لا یحضره الفقیه، ج 1، ص 41.
[7] رسول رحمت می‌فرمایند: "إِنَّمَا الْأَعْمَالُ بِالنِّیات": بحارالانوار، ج 67، ص 210.
[8] رسول رحمت می‌فرمایند: "مَا یمْنَعُ الْمُؤْمِنَ أَنْ یتَّخِذَ أَهْلًا لَعَلَّ اللَّهَ یرْزُقُهُ نَسَمَةً تُثْقِلُ الْأَرْضَ بِلَا إِلَهَ إِلَّا اللَّه" یعنی: چه چیز مانع آن است که فرد مؤمن، همسر اختیار کند؟ شاید خداوند از این راه فرزندی به او ببخشد که زمین را با گفتن لااله الا الله سنگین نماید: وسایل الشیعه، ج 20، ص 14.
[9] بنگرید به پاورقی شماره 5.
[10] همان.
[11] امام صادق علیه السلام فرمودند پیش از نزدیکی بگویید: "اللَّهُمَّ بِأَمَانَتِكَ أَخَذْتُهَا وَ بِكَلِمَاتِكَ اسْتَحْلَلْتُهَا فَإِنْ قَضَیتَ لِی مِنْهَا وَلَداً فَاجْعَلْهُ مُبَارَكاً تَقِیاً مِنْ شِیعَةِ آلِ مُحَمَّدٍ- وَ لَا تَجْعَلْ لِلشَّیطَانِ فِیهِ شِرْكاً وَ لَا نَصِیبا": خدایا این زن را به امانت از تو گرفتم و با كلمات تو او را حلال كردم، اگر از این زن فرزندی برای من مقرر فرمودی او را پربركت و پارسا و از شیعیان آل محمد قرار ده و برای شیطان در او بهره و نصیبی قرار مده: وسائل الشیعه، ج 20، ص 116.
[12] "الدُّعَاءُ یرُدُّ الْقَضَاءَ وَ قَدْ أُبْرِمَ إِبْرَاماً": بحارالانوار، ج 59، ص 231.
[13] امام کاظم علیه السلام می‌فرمایند: "اِنَّ الدُّعاء یَرُدُّ ما قَد قَدَّرَ وَ ما لَم یُقَدَّرَ" یعنی: به درستیکه دعا آنچه را تقدیر شده و آنچه را تقدیر نشده، تغییر می‌دهد! به ایشان عرض شد «اینکه دعا آنچه تقدیر شده را تغییر می‌دهد می‌فهمیم اما معنای تغییر آنچه مقدر نشده چیست؟» امام پاسخ دادند «[یعنی بنده، دعا می‌کند تا] در آینده نیز [بلا و تقدیر ناخوشایندی برایش] مقرر نشود»: کافی، ج 2، ص 469.
[14] وسایل الشیعه، ج 20، ص 117.
[15] در زیارت امام زمان علیه السلام خطاب به ایشان عرضه می‌داریم: "أَنْتَ یا مَوْلَای كَرِیمٌ مِنْ أَوْلَادِ الْكِرَام" یعنی: شما‌ای مولای من، کریمی از فرزندان کریمان هستید (خود و خاندان تان همگی کریم هستید): بحارالانوار، ج 99، ص 216.
[16] خداوند خطاب به شیطان فرمود هر کس از تو تبعیت کند، سزایش جهنم است، حال برو و هر چه می‌خواهی انجام بده و در اموال و فرزندان آنها شریک شو، اما بدان که تو بر آنها تسلطی نداری و مردم هم بدانند وعده‌های شیطان همگی فریب است: "قَالَ اذْهَبْ فَمَنْ تَبِعَكَ مِنْهُمْ فَإِنَّ جَهَنَّمَ جَزَاؤُكُمْ جَزَاءً مَوْفُورًا ... وَ شَارِكهُمْ فِی الأَمْوَال ِ وَالأَولاد وَعِدْهُمْ وَمَا یعِدُهُمُ الشَّیطَانُ إِلَّا غُرُورًا إِنَّ عِبَادِی لَیسَ لَكَ عَلَیهِمْ سُلْطَانٌ وَكَفَى بِرَبِّكَ وَكِیلًا": قرآن کریم، سوره اسراء، آیه 63 تا 65.
[17] بنگرید به پاورقی شماره 19.
[18] "لَا تُجَامِعِ امْرَأَتَكَ بِشَهْوَةِ امْرَأَةِ غَیرِكَ فَإِنِّی أَخْشَى إِنْ قُضِی بَینَكُمَا وَلَدٌ أَنْ یكُونَ مُخَنَّثاً مُؤَنَّثاً مُخَبَّلا" یعنی: با همسرت با شهوت زن دیگری نزدیکی نکن. چراکه می‌ترسم از اینکه اگر ثمره‌اش فرزندی شد، دو جنسی شود یا [چنانچه پسر است] زن مآب باشد یا دچار جنون یا فساد فکری گردد: وسائل الشیعه ، ج 20، ص 252.
[19] "إِذَا أَتَى أَحَدُكُمْ أَهْلَهُ فَلَمْ یذْكُرِ اللَّهَ عِنْدَ الْجِمَاعِ وَ كَانَ مِنْهُ وَلَدٌ كَانَ شِرْكَ شَیطَانٍ وَ یعْرَفُ ذَلِكَ بِحُبِّنَا وَ بُغْضِنَا": همان، ص 137.
[20] همان، ص 136.
[21] امام صادق علیه السلام فرمودند: "لَا مُسْتَقْبِلَ الْقِبْلَةِ وَ لَا مُسْتَدْبِرَهَا" یعنی: نه رو به قبله و نه پشت به قبله [نزدیکی نکنید]: همان، ص 120.
[22] رسول خاتم فرمودند: "إِذَا أَرَادَ أَحَدُكُمْ أَنْ یأْتِی أَهْلَهُ فَلَا یعَجِّلْهَا": همان، ص 118.
[23] همبستر شدن در زمان بین الطلوعین (بین اذان صبح تا طلوع آفتاب) کراهت دارد. بنگرید به پاورقی شماره 27.
[24] امام رضا علیه السلام می‌فرمایند: "فَإِذَا أُرِیدُ ذَلِكَ فَلْیكُنْ فِی آخِرِ اللَّیلِ فَإِنَّهُ أَصَحُّ لِلْبَدَنِ وَ أَرْجَى لِلْوَلَدِ وَ أَذْكَى لِلْعَقْلِ فِی الْوَلَدِ الَّذِی یقْضَى بَینَهُمَا" یعنی: در انتهای شب [پیش از سحر] همبستر شوید چراکه برای بدن تان مفیدتر است و امید بیشتری برای فرزند دار شدن می‌رود و آن فرزند، ذکاوت و عقلش بیشتر می‌شود: طب الرضا ع (الرسالة الذهبیة)، ص 65.
[25] امیر مومنان نهی فرمودند از اینکه همبستری زن و مرد را کسی ببیند:"لَا یرَاهُ رَجُلٌ وَ لَا امْرَأَة": وسائل الشیعه، ج 20، ص 133. همچنین امام صادق علیه السلام فرمودند: "تَعَلَّمُوا مِنَ الْغُرَابِ خِصَالًا ثَلَاثاً اسْتِتَارَهُ بِالسِّفَادِ وَ بُكُورَهُ فِی طَلَبِ الرِّزْقِ وَ حَذَرَه" یعنی: 3 کار را از کلاغ بیاموزید: مخفی شدنش هنگام آمیزش، صبح زود به طلب روزی رفتن و دوری [از دشمن]: همان.
[26] امام صادق علیه السلام فرمودند: "لَا یجَامِعِ الرَّجُلُ امْرَأَتَهُ وَ لَا جَارِیتَهُ وَ فِی الْبَیتِ صَبِی فَإِنَّ ذَلِكَ مِمَّا یورِثُ الزِّنَا" یعنی: تا وقتی کودکی در اتاق هست، زن و مرد با یکدیگر نزدیکی نکنند؛ وگرنه آنچه از این عمل به ارث می‌گذارند، زِناست: همان، ص 132.
[27] "وَ الَّذِی نَفْسِی بِیدِهِ لَوْ أَنَّ رَجُلًا غَشِی امْرَأَتَهُ وَ فِی الْبَیتِ صَبِی مُسْتَیقِظٌ یرَاهُمَا وَ یسْمَعُ كَلَامَهُمَا وَ نَفَسَهُمَا مَا أَفْلَحَ أَبَداً إِذَا كَانَ غُلَاماً كَانَ زَانِیاً أَوْ جَارِیةً كَانَتْ زَانِیة": همان، ص 133.
[28] امام باقر علیه السلام در پاسخ به کسی که از اوقاتی که نزدیکی کراهت دارد، سوال کرده بود، فرمودند: "مَا بَینَ طُلُوعِ الْفَجْرِ إِلَى طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ مِنْ مَغِیبِ الشَّمْسِ إِلَى مَغِیبِ الشَّفَقِ وَ فِی الْیوْمِ الَّذِی تَنْكَسِفُ فِیهِ الشَّمْسُ وَ فِی اللَّیلَةِ الَّتِی ینْكَسِفُ فِیهَا الْقَمَرُ وَ فِی اللَّیلَةِ ... وَ اللَّیلَةِ اللَّذَینِ یكُونُ فِیهِمَا الزَّلْزَلَة": بین طلوع فجر و طلوع خورشید (بین اذان صبح تا طلوع آفتاب)، و ما بین غروب خورشید و از بین رفتن شفق، و در روزی که خورشید گرفته (کسوف اتفاق افتاده) یا در شبی که ماه گرفته (خسوف رخ داده) و در شب هایی که زلزله آمده: همان، ص 125 و 126.
[29] امام باقر علیه السلام در دنباله‌ی روایت مذکور در پاورقی پیشین و پس از بیانِ زمان‌های نامناسب برای انعقاد نطفه بر مبنای سفارش رسول خاتم، فرمودند: "... وَ ایمُ اللَّهِ لَا یجَامِعُ أَحَدٌ فِی هَذِهِ الْأَوْقَاتِ الَّتِی نَهَى عَنْهَا رَسُولُ اللَّهِ ص- وَ قَدِ انْتَهَى إِلَیهِ الْخَبَرُ فَیرْزَقُ وَلَداً فَیرَى فِی وَلَدِهِ ذَلِكَ مَا یحِب": قسم به خداوند کسی در زمان هایی که پیامبر نهی فرمود همبستری نمی‌کند در حالی که خبر نهی به او رسیده مگر اینکه اگر فرزندی روزیِ او بشود در او چیزی خواهد دید که دوست نمی‌دارد: همان، ص 126.
[30] بنا به فرموده‌ی رسول خاتم نزدیکی زیر آسمان کراهت دارد: "كُرِهَ الْمُجَامَعَةُ تَحْتَ السَّمَاءِ": بین طلوع فجر و طلوع خورشید (بین اذان صبح تا طلوع آفتاب)، و ما بین غروب خورشید و از بین رفتن شفق، و در روزی که خورشید گرفته (کسوف اتفاق افتاده) یا در شبی که ماه گرفته (خسوف رخ داده) و در شب هایی که زلزله آمده: همان، ص 122.
