با اهتمام: زهرا مرادی
استاد راهنما: مسعود بسیطی
پس از اینکه شیطان به دلیل حسادت و غرورش نسبت به حضرت آدم، از فرمان خدا سرپیچی کرد،[1] خداوند به او فرمود:
«از این [مقام] بیرون شو كه تو راندهشدهاى؛ و تا روز جزا بر تو لعنت باشد.»[2]
ابلیس که پس از سال‌ها عبادت اینچنین از درگاه الهی رانده شد، کینه‌ی آدم را به دل گرفت و قصد کرد آدم و نسل او را، مقابل خدا خوار و شرمنده سازد. به همین دلیل به خدا گفت: «پس به من تا روز قیامت مهلت بده»[3] تا با گمراه کردن آدمیان تلافیِ این بلایی که به سرم آمده در بیاورم!
خداوند هم از باب حکمتش به ابلیس مهلت داد؛ اما نه تا روز قیامت؛ بلکه فرمود تا روز «وقت معلوم» فرصت داری.[4]
اما منظور از «وقت معلوم» چه زمانی است؟ به نظر شما چه کسی می‌تواند پاسخ این سوال را بدهد؟ چه کسی می‌تواند با اطمینان بگوید منظور خدا از «وقت معلوم» چیست؟
آفرین.
فقط خدا و کسانی که خدا به ایشان علم قرآن را داده (یعنی پیامبر مهربان‌مان حضرت محمد و هدایتگران پس از ایشان) می‌توانند بگویند مقصود خدا از کلامش چیست. اهل بیت علیهم السلام هم مقصود خداوند از روز «وقت معلوم» را «زمان ظهور امام زمان علیه السلام» بیان کرده‌اند.[5]
پس شیطان از خدا خواست برای انتقام از آدم و نسلش تا روز قیامت مهلت داشته باشد، اما خدا به او تنها تا روز ظهور امام زمان مهلت داد.
وقتی خدا از روی حکمتش تا زمان ظهور حضرت مهدی به شیطان مهلت داد، شیطان قسم خورد در راه گمراهیِ آدمیان همه‌‌‌ی تلاش خود را بکند.[6]
اما سوال مهمی که پیش می‌آید این است که اصلا چرا خداوند به شیطان مهلت داد؟
در واقع این مهلت، هم برای شیطان و هم برای ما انسانها، عامل امتحان و آزمایش قرار داده شده است. نه شیطان مجبور است از فرصتش در راه گمراه ساختن انسانها استفاده کند و نه ما ناچاریم به وسوسه‌های شیطان عمل نماییم.[7]هرکس از این فرصت در راه جلب رضایت خالق و عبودیت او استفاده کند، محبوب خدا می‌شود و هر که برخلاف خواسته‌‌‌ی خدا و رهنمودهای فرستادگانش عمل کند مغضوب خدا می‌گردد. و بدین ترتیب بندگان حقیقی از مدعیان دروغین جدا می‌شوند و هر گروه به سزای رفتار خویش می‌رسند.
البته چنین نیست که خداوند حکیم، ما را در مقابل وسوسه‌های شیطان بدون سلاح رها کرده باشد. پروردگار مهربان، به ما بندگان، نعمت «عقل» و نعمت «هدایتگران آسمانی» عطا فرموده تا توسط این دو نعمت بزرگ الهی، راه را از بیراهه تشخیص دهیم.
خالق متعال درباره‌‌‌ی شیطان هم به ما هشدار داده و او را دشمن آشکار برای آدمیان خوانده. او ما را از تبعیت از شیطان منع کرده و به عبودیت خود و پیروی از صراط مستقیم (یعنی رسول خاتم و اهل بیت پاکش)[8] فراخوانده است.[9]
در کنار این نعمت‌ها و هشدارها، نعمت اختیار و آزادی را هم از ما دریغ نفرموده تا خودمان مسیر خود را انتخاب کنیم و به ازای این انتخاب از پاداش الهی بهره‌مند شویم و یا خدای ناکرده غضب پروردگار را برای خود رقم بزنیم.
حالا تو کدام راه را انتخاب می‌کنی؟
گوش سپردن به وسوسه‌های شیطان؟
یا
پناه جستن به هدایتگران آسمانی خصوصا امام زنده‌‌‌ی این زمان، حضرت مهدی؟
همان نجات بخشی که شیطان به دستش کشته می‌شود و با ظهورش وسوسه‌های شیطانی به پایان می‌رسد.[10]
منبع: خانه کودک و نوجوان بنیاد محمد(ص)
[1] برای آشنایی با ماجرای خلقت حضرت آدم و سرپیچی شیطان از سجده بر او بنگرید به: «چرا خدا به شیطان دستور داد بر یک موجود گِلی، سجده کند؟» و «آیا شیطان که حاضر نشد غیر از خدا به کسی سجده کند، مستحقّ مجازات بود؟» در همین سایت.
[2]"قَالَ فَاخْرُجْ مِنْهَا فَإِنَّكَ رَجِیمٌ * وَإِنَّ عَلَیكَ اللَّعْنَةَ إِلَى یوْمِ الدِّینِ": قرآن کریم، سوره حجر، آیات 34 و 35.
[3]"قَالَ رَبِّ فَأَنظِرْنِی إِلَى یوْمِ یبْعَثُونَ": قرآن کریم، سوره حجر، آیه 36.
[4] "قَالَ فَإِنَّكَ مِنَ الْمُنظَرِینَ * إِلَى یومِ الْوَقْتِ الْمَعْلُومِ": قرآن کریم، سوره حجر، آیه 37 و 38.
[5]به عنوان نمونه امام رضا علیه السلام در تبیین «وقت معلوم» فرموده اند: "یوْمِ الْوَقْتِ الْمَعْلُومِ وَ هُوَ یوْمُ خُرُوجِ قَائِمِنَا": کمال الدین، ج 2، ص 371. امام صادق علیه السلام نیز به فردی که از زمان «وقت معلوم» سوال کرده بود، فرمودند: "أَ تَحْسَبُ أَنَّهُ یوْمُ یبْعَثُ اللَّهُ النَّاسَ لَا وَ لَكِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْظَرَهُ إِلَى یوْمِ یبْعَثُ اللَّهُ قَائِمَنَا فَیأْخُذُ بِنَاصِیتِهِ فَیضْرِبُ عُنُقَهُ فَذَلِكَ الْیوْمُ هُوَ الْوَقْتُ الْمَعْلُوم" یعنی: آیا گمان می‌کنی [روز وقت معلوم] قیامت است که خداوند مردم را برمی انگیزد؟ نه چنین نیست. خداوند به او (ابلیس) تا روزی که قائم ما برانگیخته شود مهلت داده. در آن روز [مهدی] موی پیشانی شیطان را می‌گیرد و گردنش را می‌زند و همان روز است که «وقت معلوم» نامیده شده است: بحارالانوار، ج 60، ص 221.
[6]"فَبِعِزَّتِكَ لَأُغْوِینَّهُمْ أَجْمَعِینَ إِلَّا عِبادَكَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصِینَ" یعنی: به عزتت سوگند که همه را اغوا خواهم کرد مگر بندگانی از آنها را که خالص شان گردانیده ای: قرآن کریم، سوره ص، آیات 82 و 83. ؛ "... لأُزَینَنَّ لَهُمْ فِی الأَرْضِ وَلأُغْوِینَّهُمْ أَجْمَعِینَ" یعنی: در زمین [گناهان] را برای‌شان زینت می‌دهم و همه را گمراه می‌کنم: قرآن کریم، سوره حجر، آیه 39.
[7]برای توضیحات بیشتر بنگرید به مطلب «چرا خدا شیطان را - که عامل گمراهی انسان‌هاست – آفرید؟»
[8] در تبیین کلام خدا که فرمود «وَأَنْ اعْبُدُونِی هَذَا صِرَاطٌ مُّسْتَقِیمٌ» (سوره یس، آیه 61.) رسول خاتم در روز غدیر چنین فرمودند: "مَعَاشِرَ النَّاسِ أَنَا صِرَاطُ اللَّهِ الْمُسْتَقِیمُ الَّذِی أَمَرَكُمْ بِاتِّبَاعِهِ ثُمَّ عَلِی مِنْ بَعْدِی ثُمَّ وُلْدِی مِنْ صُلْبِهِ أَئِمَّةٌ یهْدُونَ بِالْحَقِ وَ بِهِ یعْدِلُون" یعنی: ای مردم؛ صراط مستقیم الهی که به تبعیت از آن امر شدید، من هستم و پس از من، علی، سپس فرزندانم از نسل او – همان امامانی که به حق هدایت می‌کنند و به وسیله‌ی آن عدل می‌ورزند: بحارالانوار، ج 37، ص 212.
[9]"أَلَمْ أَعْهَدْ إِلَیكُمْ یا بَنِی آدَمَ أَن لَّا تَعْبُدُوا الشَّیطَانَ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُّبِینٌ * وَأَنْ اعْبُدُونِی هَذَا صِرَاطٌ مُّسْتَقِیمٌ" یعنی: ای فرزندان آدم؛ آیا با شما پیمان نبستم که شیطان را نپرستید زیرا دشمن آشکار شماست؟ و مرا بپرستید که راه راست این است؟: قرآن کریم، سوره یس، آیه 60 و 61.
[10]بنگرید به پاورقی شماره 5.
