دولت پاکستان در تلاش است طرح «متون ملی واحد» با شعار «کتاب واحد برای یک ملت» را در این کشور پیاده کند تا دانش‌آموزان در سراسر پاکستان از یک متون درسی واحد بهره‌مند شوند؛ اما نادیده گرفته شدن اعتقادات شیعیان در کتاب‌های تعلیمات دینی و اسلامی در مقاطع ابتدایی، متوسطه و دبیرستان در مدارس دولتی و خصوصی، سطح نارضایتی‌های علمای مطرح شیعه را افزایش داده است.

دولت قصد دارد روند تکمیلی این طرح را به صورت مرحله‎ای در سراسر پاکستان به اجرا درآورد. براساس این طرح متون درسی برای همه مدارس دولتی و خصوصی به صورت یکسان و برخلاف گذشته این بار به زبان اردو خواهد بود. عمران خان نخست‎‎وزیر پاکستان گفته است یکسان سازی متون درسی می‏تواند به تربیت صحیح نسل جدید و رشد فکری و شکوفایی خلاقیت ها کمک کند.

مریم چغتایی، رئیس شورای متون ملی در این باره گفته است: اقدامات لازم بر یکسان سازی متون درسی تا کلاس ۱۲ آغاز شده است و در این زمینه بازخوردها مورد بررسی قرار خواهند گرفت.

از سوی دیگر مراد راس؛ وزیر آموزش پنجاب معتقد است: در هیچ کشوری مانند پاکستان به کودکان دوره ابتدایی دروس درسی را به زبان بیگانه(انگلیسی) آموزش نمی‎دهند و اقدام دولت محلی در یکسان‌سازی متون درسی یک انقلاب فرهنگی و آموزشی در این کشور خواهد بود.

وی گفت: در همه مدارس کشورهای پیشرفته از یک متون درسی آن هم به زبان آن کشور پیروی می‌شود و این تنها در پاکستان است که چندین متون درسی در مراکز آموزشی دولتی و خصوص در ایالت‌های مختلف تدریس می‌شود.

تلاش برای جلب نظر همه گروه‎ها

دولت پاکستان قصد دارد متون درسی واحد را در سال ۲۰۲۲ میلادی در مقطع راهنمایی و در سال ۲۰۲۳ میلادی در مقطع دبیرستان به مرحله اجرا در درآورد. دولت عمران خان نیز همزمان با اجرای این برنامه، در پی جلب نظرات گروه‌های مخالف در این زمینه است. در این طرح همه مدارس خصوصی پاکستان برای دریافت کتب درسی جدید باید در نهادهای دولتی ثبت نام کنند.

بنا به اعلام خانه فرهنگ ایران در لاهور، سیستم‎های آموزشی مختلفی در مدارس و مراکز آموزشی خصوصی و دولتی پاکستان رایج است. کتب درسی بیشتر مراکز آموزش خصوصی این کشور به زبان انگلیسی و برگرفته از متون درسی کشورهای انگلیس و آمریکاست. اما بیشتر کتاب‎های درسی بخش دولتی به زبان اردوست.

متون درسی واحد قرار است در همه ایالت‎های پنجاب، سند، خیبرپختونخواه، بلوچستان و منطقه شمالی گیلگیت بلتستان به مرحله اجرا درآید. با این حال تدریس متون درسی واحد از اول تا پنجم ابتدایی در مدارس ایالت پنجاب که چهل درصد جمعیت پاکستان را در خود جای داده است از اواخر تابستان امسال آغاز شد.

مخالفت علمای شیعه

علمای شیعه می‌گویند دانش‌آموزان شیعه در پاکستان برای کسب نمره قبولی نباید مجبور به یادگیری اعتقادات مذاهب دیگر مندرج در کتب درسی شوند. از سوی دیگر مسئولان دولتی مدعی‎اند دیدگاه‌های همه جریان‌های مذهبی را در متون درسی یکسان در نظر گرفته اند.

علامه مقصود دومکی؛ سخنگوی شورای وحدت مسلمین به همراه دیگر اعضای ارشد این حزب در یک کنفرانس مطبوعاتی با حضور خبرنگاران شبکه‌های محلی و روزنامه‎نگاران پاکستانی با اعلام موضع این حزب از جانب شیعیان این کشور در قبال طرح »متون ملی واحد» مطرح شده از سوی دولت مرکزی گفت: در متن کتاب‌های درسی جدید برای دانش آموزان، دیدگاه های شیعیان نادیده گرفته شده و تنها اعتقادات یک جریان مذهبی در آن بیان شده است.

ارجحیت یک مذهب پذیرفتنی نیست

وی گفت: اگر هدف از تهیه و تدوین متون درسی واحد، پایان تبعیض بین دانش‌آموزان فقیر و پولدار در جامعه باشد امری بسیار خوشایند است اما اینکه در کنار آن دیدگاه‎ها و نظرات یک مذهب اسلامی در آن ارجحیت داده شود این نظام آموزشی قابل قبول نخواهد بود.

وی افزود: برای تهیه و تدوین متون درسی در کنار اهمیت اعتبار علمی، باید اهداف بزرگ اسلام نیز مد نظر قرار گیرد. هدف باید تربیت نسل جدید در راستای آموزه‌های اسلامی و براساس ضرورت‌های عصر حاضر باشد.

علامه مقصود دومکی گفت: اقدام دولت مرکزی در تهیه متون درسی واحد، نمی‌تواند زمینه را برای تشکیل یک جامعه اسلامی به تمام معنا و تحقق اتحاد، تقویت روحیه برادری و احترام متقابل و همچنین تقویت تفکر خلاقانه برای دانش‎آموزان فراهم سازد.

وی بیان کرد: در متون درسی واحد سخنی درباره نقش مهم برخی از اصحاب نزدیک پیامبر گرامی اسلام(ص) و اهل بیت عصمت و طهارت(ع) در ترویج و پایه گذاری اسلام مطرح نشده است در نتیجه دانش آموز از شناخت مشترکات مذاهب اسلامی بی بهره می‌شوند.

مقصود دومکی تأکید کرد: با توجه به اینکه شهادت امام حسین(ع) و حادثه کربلا که به عنوان جنگ حق علیه باطل در تاریخ بشریت و جهان به ثبت رسیده؛ اما این حادثه و برخی دیگر از تحولات مهم تاریخ اسلام در متون درسی گنجانیده نشده است.

سخنگوی شورای وحدت مسلمین در ادامه افزود: هر چند جنگ های بدر، احد و خندق در صدر اسلام در متون درسی جدید گنجانیده شده است اما سخنی از نقش محوری و شجاعت های بی مثال امام علی(ع) در این غزوات به میان نیامده است.

علامه مقصود دومکی افزود: با توجه به اینکه بنی هاشم نقش مهم و تعیین کننده‎ای در ترویج اسلام داشتند و پیامبر(ص) نیز از بنی هاشم بود نام بنی امیه و بنی عباس در متون درسی واحد بیان شده است اما نامی از بنی هاشم متعلق به خاندان پیامبر گرامی اسلام در این متون دیده نمی‌شود.

وی در ادامه گفت: از آنجایی که اطلاع دانش آموزان از تفکرات مذهبی یکدیگر نقش مهمی در رسیدن به همبستگی ملی و اتحاد در پاکستان دارد، بخشی از متون درسی واحد باید برای معرفی مذاهب اسلامی اختصاص یابد. چنین اقدامی نه تنها سطح تحمل پذیری عقاید یکدیگر را برای نسل جدید از اوان کودکی فراهم کرده و به آنها شناخت صحیح تفکر اسلامی را می‌دهد بلکه در آینده نیز هر نوع نقشه گروهک‎های فرقه گرا در ایجاد سوء تفاهمات و تعصبات مذهبی در جامعه را نقش بر آب می‎کند.

این فعال ارشد مذهبی با اشاره به اقدامات دولت‎های قبلی در دهه‎های گذشته برای حصول همگرایی ملی گفت: در سال ۱۹۷۵ میلادی کتاب تعلیمات اسلامی دانش آموزان به دو بخش شیعه و سنی تقسیم شده بود و هر یک از مذاهب اسلامی طبق اعتقادات خود متون اسلامی را مطالعه می‎کردند اما در دهه ۹۰ میلادی متون درسی تغییر یافت و در حال حاضر نیز به صورت ناگهانی و بدون مشورت و رایزنی با علمای شیعه دولت درصدد است تا موضوع مورد مناقشه متون درسی واحد را در مدارس به صورت تحمیلی اجرا کند.

قانون اساسی پاکستان؛ حامی تدریس تشیع

علامه مقصود دومکی با بیان اینکه دانش‌آموزان شیعه در پاکستان این حق را دارند که کتاب تعلیمات دینی و اسلامی آنها بر‌اساس اعتقادات آنها باشد گفت: چرا این حق که در قانون اساسی پاکستان گنجانیده شده است از دانش‎آموزان شیعه سلب می‎شود.

این گزارش حاکی است علامه حافظ طاهر محمود اشرفی، مشاور ویژه نخست وزیر پاکستان در امور هماهنگی بین ادیان اخیرا گفته است همه جریان‎های فکری معتقدند که تهیه و اجرای برنامه درسی یکنواخت دستاورد بزرگ دولت کنونی پاکستان است و یک کمیته فدرال در این زمینه بر این امر نظارت می‌کند.

علامه اشرفی که متعلق به جریان دیوبندی در پاکستان است با بیان اینکه ایمان بدون اهل بیت(ع) و اصحاب کامل نمی شود افزود: همه ما به حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه زهرا(س) و حضرت حسن(ع) و حسین(ع) ایمان کامل داریم و معتقدیم که بدون این شخصیت ها ایمان ما کامل نخواهد شد.

وی ادعا کرد: از خلفای راشدین، حضرت علی (ع)، حضرت فاطمه زهرا (س) و حضرت خدیجه (س) و سایر شخصیت ها مکررا در برنامه های درسی نام برده شده است.

حافظ طاهر محمود اشرفی افزود: علمایی که اظهار نگرانی می‌کنند احتمالاً از وجود این موضوعات در برنامه درسی اطلاع ندارند. آنها اگر نسبت به موضوعاتی نگرانی‎هایی دارند به کمیته مربوطه رجوع کنند تا نگرانی آن ها برطرف شود.

منبع: ایکنا