علوی های ترکیه که با آداب، سنن و فرهنگ مخصوص خود جمعیت بزرگی را در ترکیه تشکیل می دهند،همزمان با سایر شیعیان و آزادگان جهان، ایام محرم و به خصوص روز عاشورا را در این کشور به عزاداری سید و سالار شهیدان، حسین ابن علی علیه السلام می پردازند.
هر چند اطلاعات دقیقی از تعداد علویان ترکیه در دست نمی باشد، ولی تعداد جمعیت آنها در این کشور حدود ۱۵ میلیون نفر برآورد می شود.
علوی های ترکیه گرچه در بیشتر مناطق ترکیه و شهرهای بزرگ این کشور زندگی می کنند، ولی بخش عمده جمعیت استانهای آناتولی مرکزی همانند سیواس، تونجعلی و چوروم را علوی ها تشکیل می دهند.
علوی های ترکیه در مراکز عبادی خود و در مراسم و آیین های مخصوص عبادت که از آن به عنوان «منازل جم» نام برده می شود، توجه ویژه ای به اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام دارند.
در تمامی مراسمی که علویان ترکیه در منازل جم برگزار می کنند، اسامی حضرت علی ( ع) ، امامان حسن و حسین ( ع ) به طور ویژه ذکر می شود.
امسال نیز با شیوع ویروس کرونا علویان ترکیه با رعایت نکات بهداشتی و اتخاذ تدابیر پیشگیرانه، آیین های سوگواری مختص این ایام را در منازل و عبادتگاه های ویژه خود برگزار می کنند.
ماه محرم و روز عاشورا نیز نزد علویان ترکیه جایگاهی ویژه دارد، آیین های مرسوم در این ایام گرچه در بین علوی های تمامی مناطق یکسان نمی باشد، ولی روزه ماه محرم و پخت یک شیرینی مخصوص به نام «عاشورا» مشترک میان تمامی علوی های ترکیه است.
یک روز مانده به شروع ماه محرم علوی های ترکیه یک شیرینی به نام " کته" که شبیه به بامیه است تهیه و آن را میان همسایگان و نزدیکان پخش می کنند. پخت این شیرینی و پخش آن به عنوان شروع سوگواری و عزای امام سین (ع) می باشد.
روزه محرم در اولین روز ماه محرم، که متفاوت از روزه های متعارف ماه رمضان است از سوی علوی های ترکیه آغاز می شود. این روزه از ۱۲ شب آغاز و تا غروب و اذان عصر ادامه می یابد.
روزه های ماه محرم ۱۳ روز می باشد و روزه روز سیزدهم تا ظهر به طول می انجامد.
علوی های ترکیه در ایام روزه داری محرم از نوشیدن آب در طول روز خودداری می کنند، در این ایام هیچ گوشتی خورده نمی شود و از ذبح حیوانات نیز خودداری می شود.
بعد از پایان روز دوازدهم محرم، تا ظهر روز سیزدهم روزه محرم گرفته می شود و ظهر به منازل جم عزیمت می شود. از ظهر روز سیزدهم تا ساعت ها مراسم ویژه عبادت از سوی عزاداران علوی برگزار می شود.
در این مراسم عمدتا در مدح اهل بیت عصمت و طهارت اشعاری بیان و مراسمی که به آن مراسم «سماع جم» گفته می شود، انجام می شود. افرادی که به منازل جم برای عبادت مراجعه می کنند یک شیرینی به نام عاشورا ( عاشوره) که ماده اولیه آن گندم است و در آن از حداقل ۱۲ ماده متفاوت همانند نخود، لوبیا، نشاسته، شکر، عدس، کشمش و مواد مشابه موجود است، طبخ می شود. امکان اضافه کردن مواد بیشتر به این شیرینی وجود دارد، ولی حداقل می باید ۱۲ ماده به آن اضافه شود. ( به ازای ۱۲ امام )
این شیرینی به نام عاشورا (عاشوره) معروف است و از محبوب ترین شیرین ها نزد ترکها بشمار می رود، بسیار مقوی و انرژی است و فلسفه طبخ آن هم به این علت بوده که عزاداران با تناول آن انرژی لازم را برای ادامه عزاداری به دست می آوردند.
عاشوره ای که در منازل جم طبخ می شود در دیگ های بزرگی طبخ می شود که علاوه بر علوی هایی که در منازل جم هستند، بدون در نظرگرفتن مذهب، آیین و کیش، به تمامی همسایگان و اهالی محل داده می شود.
افرادی که امکان مراجعه به منازل جم را ندارند، در منازل خود به پختن عاشوره مبادرت می کنند و آن را بین همسایگان توزیع می کنند.
در سالهای اخیر طبخ عاشوره نزد سُنی های ترکیه نیز افزایش یافته است به طوری که ترک های سنی نیز در این ماه محرم و روز شهادت امام حسین (ع) مبادرت به طبخ عاشوره و پخش آن می کنند.
علویان با انجام این مراسم در طول سالیان متمادی یاد، نام و خاطره شهدای کربلا و قیام آنها علیه ظلم استبداد را زنده نگهداشته و با برگزاری آیین ها ویژه خود از جمله سوگواری و عزاداری سید و سالار شهیدان، حضرت امام حسین علیه السلام، خود را سیاه پوش و سوگوار آن حضرت و یاران باوفایش نشان داده اند.
منبع: ایرنا
