حق پاهاى تو این است که با آنها جز به سوى آنچه بر تو رواست، گام برندارى، و آنها را وسیله رفتن به راهى نسازى، که رهرو خود را خفیف و خوار مى سازد، زیرا این پاها، مرکب سوارى تو هستند و تو را به راه دین مى کشند...
امام سجاد(ع) در رساله حقوق خود در مقام بیان ششمین حقّ می فرماید: «وَ أَمَّا حَقُّ رِجْلَیْکَ فَأَنْ لاَ تَمْشِیَ بِهِمَا اِلَى مَا لاَ یَحِلُّ لَکَ وَ لَا تَجْعَلَهُمَا مَطِیَّتَکَ فِی الطَّرِیقِ الْمُسْتَخِفَّهِ بِأَهْلِهَا فِیهَا فَاِنَّهَا حَامِلَتُکَ وَ سَالِکَه بِکَ مَسْلَکَ الدِّینِ وَ السَّبْقِ لَکَ وَ لا قُوَّهَ اِلاَّ بِاللَّهِ».
«حق پاهاى تو آن است که با آنها جز به سوى آنچه بر تو رواست، گام برندارى، و آنها را وسیله رفتن به راهى نسازى، که رهروان خود را خفیف و خوار مى سازد، زیرا این پاها، مرکب سوارى تو هستند و تو را به راه دین مى کشند و همواره پیشتازى از آن توست و جز با کمک خدا نیرویى نیست».
به گزارش شفقنا، حضرت آیت الله العظمی سبحانی در اثر جدید خود-شرح رساله حقوق سیدالساجدین(ع)- به شرح ششمین حقّ پرداخته و مرقوم داشتند:«امام سجاد(علیه السلام) از میان ابزارهاى شناخت، به محدودیت چشم و گوش پرداخت، اما از ابزارى مانند لامسه وذائقه و شامّه، سخن نگفت، ولى حکم آنان نیز از حکم دو ابزار پیشین روشن مى شود، باید از این سه ابزار، در مورد حلال بهره بگیرد، مثلاً عطر را ببوید نه شراب را; غذاى حلال را بچشد نه غذاى حرام را، و به آن چه بر او حلال نیست، دست نزند.
سید ساجدین(علیه السلام) در حق ششم از حق عضوى نام مى برد که در حقیقت، مرکب و وسیله رفت و آمد انسان است. شکى نیست که هر وسیله اى که انسان را به مقصد مى رساند، باید لجام و افسارى داشته باشد، در غیر این صورت، چه بسا او را به درّه اى ژرف بیندازد یا صدمه و آسیبى بر او برساند. پاهاى انسان نیز همین گونه است و باید آنها را کنترل کند. امام راه کنترل آن را با دو راه بیان مى کند.
- آن را در راهى که سبب خفت و خوارى انسان مى شود، به کار نبرد.
- بلکه او را به راهى ببرد که منتهى به دین و اطاعت خدا گردد.
در مورد اوّل مى فرماید:
«ولا تَجعلهُما مطیّتک فى الطریق المستخفّه بأهلها فیها».
«آن را مرکب خود قرار مده که تو را به راهى ببرد که رهروانش سرانجام خوار و ذلیل مى شوند».
و در مورد دوم مى فرماید:
«وسالکه بک مسلک الدین» .
«تو را به راه دین مى برد و انتخاب یکى از آنها با تواست».
نظر سید ساجدین(علیه السلام) در مورد پا، مرکب آن است، ولى قرآن مجید به شیوه دیگر پا توجه نموده، در میان حالات انسان، به راه رفتن انسان توجه کرده و کیفیت راه رفتن را گاهى نشانه تکبر و برترى جویى مى داند و گاهى آن را نشانه تواضع بندگان خدا.
در مورد نخست مى فرماید:
(وَلاَ تَمْشِ فِی الأَرْضِ مَرَحًا إِنَّکَ لَنْ تَخْرِقَ الأَرْضَ وَلَنْ تَبْلُغَ الْجِبَالَ طُولاً).([۱])
«در روى زمین با حالت کبر و برترى جویى راه مرو، تو نمى توانى زمین را بشکافى و نمى توانى به بلنداى کوهها برسى».
و آیه دیگرى، کیفیت بهره گیرى از این ابزار را بیان مى کند:
(وَعِبَادُ الرَّحْمَنِ الَّذِینَ یَمْشُونَ عَلَى الأَرْضِ هَوْنًا)([۲]).
«بندگان خداى رحمان کسانى هستند که در روى زمین با آرامش و تواضع راه مى روند».
تو گویى کیفیت راه رفتن نشانه روحیات انسان است.
از نظر قرآن، در روز رستاخیز، پاهاى انسان بر له و علیه انسان گواهى مى دهد، حالا این گواهى دادن چگونه است، براى ما روشن نیست، چنان که مى فرماید:
(یَوْمَ تَشْهَدُ عَلَیْهِمْ أَلْسِنَتُهُمْ وَأَیْدِیهِمْ وَأَرْجُلُهُمْ بِمَا کَانُوا یَعْمَلُونَ).([۳])
«روزى فرا مى رسد که زبانها و دستها و پاهاى ایشان به زیان آنها گواهى مى دهد».
امروز بر اثر انگشت نگارى و نگارش سایر اعضا، مى توانند حقایقى را کشف کنند. بنابراین نباید از گواهى اعضاء در روز رستاخیز تعجب کنیم.
اگر امام مى فرماید: بشر باید از این ابزار حرکت، بهره صحیح بگیرد، هدف بازدارى از سفر معصیت است، سفرى که از نقطه اى به نقطه دیگر که خشم الهى را به دنبال دارد. بر عکس راهى که خشنودى خدا را دربردارد.
امیرمؤمنان، کوبیدن پاى سربازان را نشانه رزمجویى و شهادت طلبى آنان مى داند و به فرزندش محمد حنفیه مى گوید: «تِدْ فِی الاَْرْضِ قَدَمَکَ»([۴]) گامهاى خود را محکم بر زمین بکوب، زیرا این گونه حرکت، نشانه تحریک دیگران براى جهاد است.
به کارگیرى پا در مسیر رفع نیازها
این عضو که مرکب انسان محسوب مى شود، گاهى سبب بخشودن گناهان، و موجب رفع درجه مى گردد، امام صادق(علیه السلام) مى فرماید:
«ما مِنْ مؤمن یَمْشی لأخیهِ المؤمن فی حَاجه إلاّ کتب الله عزّ وجلّ بکلِّ خطوه حسنه، وحُطّ عنه بها سیّئه ورُفع بها درجه».([۵])
«هر بنده مؤمن گامى در برآوردن نیاز برادر مؤمن بردارد، خداوند براى او در هر قدمى که برمى دارد، حسنه مى نویسد و گناهى را از او برمى دارد و درجه اى بالا مى برد».
نتیجه این که این ابزار حرکت در انسان وسیله خیر، و در عین حال گاهى وسیله شر مى شود، باید زمام آن در دست مؤمن باشد، در راهى گام بردارد که مورد رضاى الهى باشد.»
[۱]. اسراء:۳۷.
[۲]. فرقان:۶۳.
[۳]. نور: ۲۴.
[۴]. نهج البلاغه، خطبه۱۱.
[۵]. اصول کافى، ج۴، ص ۱۹۷.
منبع: شفقنا
