[1] زمان دقیق تولد حضرت عیسی مشخص نیست و مورخین، آن را بین 6 سال پیش از میلاد تا 6 سال پس از میلاد تخمین زده اند. به طور نمونه بنگرید به:

Edwin D. Freed, Stories of Jesus' Birth , Continuum International, 2004, p 119.

Geza Vermes, The Nativity: History and Legend , London, Penguin, 2006, p 22.

James D. G. Dunn, Jesus Remembered , Eerdmans Publishing, 2003, p 324.

اکثر مسیحیان، 25 دسامبر را به عنوان میلاد عیسی بن مریم جشن می‌گیرند اما همانطور که اشاره شد در اینکه تاریخ تولد عیسی مسیح دقیقا چه روزی و یا حتی چه سالی است، سند موثق و قاطعانه ای وجود ندارد. بر اساس دایرة المعارف امریکانا (Encyclopedia Americana) جشن میلاد مسیح از قرن‌های چهارم میلادی مطرح شده و بر طبق گفته‌ی دایرةالمعارف بریتانیکا (Encyclopedia Britannica) جشن 25 دسامبر از سنت‌های مشرکان بوده که با مسیحیت در آمیخته. به عقیده‌ی برخی محققان، این تاریخ از آیین‌های خورشیدپرستان که به مسیحیت گرویده بودند، اقتباس شده و در واقع روز «میلاد خورشید شکست ناپذیر» در بین میتراییسم‌ها بوده. (بنگرید به: دایره المعارف کاتولیک، نیویورک، انتشارات رابرت اپلتون، چاپ 1911، ص 725.) گذشته از این، عده ای از مسیحیان با استناد به کتاب مقدس معتقدند میلاد مسیح نمی‌تواند در سرمای زمستان باشد؛ چراکه مثلا در انجیل لوقا آمده وقتی عیسی متولد شد، چوپان هایی همراه گلّه‌ی خود در صحرا بودند (انجیل لوقا، باب 2، بند 8) و هیچ چوپانی در سرمای زمستان گلّه را به صحرا نمی‌برد.

[2] "وَ مَرْیمَ‏ ابْنَتَ عِمْرَانَ الَّتىِ أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا فَنَفَخْنَا فِیهِ مِن رُّوحِنَا وَ صَدَّقَتْ بِكَلِمَاتِ رَبهِّا وَ كُتُبِهِ وَ كاَنَتْ مِنَ الْقَانِتِین" یعنی: مریم دختر عمران بانویی پاک دامن بود. ما در او از روح خود (روحی که خلق کرده بودیم و مخلوق ما بود) دمیدیم: قرآن کریم، سوره تحریم، آیه 12.

[3] "... قَالُواْ یا مَرْیمُ لَقَدْ جِئْتِ شَیئًا فَرِیا * یأُخْتَ هَرُونَ مَا كاَنَ أَبُوكِ امْرَأَ سَوْءٍ وَ مَا كاَنَتْ أُمُّكِ بَغِیا * فَأَشَارَتْ إِلَیهِ  قَالُواْ كَیفَ نُكَلِّمُ مَن كاَنَ فىِ الْمَهْدِ صَبِیا * قَالَ إِنىِّ عَبْدُ اللَّهِ ءَاتَئنِىَ الْكِتَابَ وَ جَعَلَنىِ نَبِیا" یعنی: [قومش] گفتند: ای مریم، به یقین تو کار بسیار قبیح و زشتی انجام دادی. ای خواهر هارون، پدر و مادر تو بدکاره نبودند. [در این هنگام، مریم] به سوی نوزادش اشاره کرد. گفتند: چگونه با کودکی که در گهواره است، سخن بگوییم؟ [پس عیسی به سخن آمد و گفت:] من بنده خدا هستم. او کتابی آسمانی به من مرحمت کرده و مرا پیامبر خویش قرار داده است: قرآن کریم، سوره مریم، آیات 27 تا 30.

[4] "وَ إِنَّ اللَّهَ رَبىِّ وَ رَبُّكُمْ فَاعْبُدُوهُ هَذَا صِرَاطٌ مُّسْتَقِیم" یعنی: همانا الله پروردگار من و پروردگار شماست. پس او را بپرستید که راه مستقیم همین است: قرآن کریم، سوره مریم، آیه 36.

[5] "وَ إِذْ قَالَ عِیسىَ ابْنُ مَرْیمَ‏ یبَنىِ إِسْرَ ءِیلَ إِنىِّ رَسُولُ اللَّهِ إِلَیكمُ مُّصَدِّقًا لِّمَا بَینَ یدَىَّ مِنَ التَّوْرَئةِ وَ مُبَشِّرَا بِرَسُولٍ یأْتىِ مِن بَعْدِى اسمُهُ أَحْمَدُ" یعنی: و [به یاد آور] هنگامى را كه عیسى پسر مریم گفت: «اى فرزندان اسرائیل، من فرستاده‌‌ی خدا به سوى شما هستم. تورات را كه پیش از من بوده تصدیق مى‏كنم و به فرستاده‏اى كه پس از من مى‏آید و نام او «احمد» است بشارتگرم.»: قرآن کریم، سوره صف، آیه 6.

[6] "إِنَّمَا الدُّنْیا قَنْطَرَةٌ فَاعْبُرُوهَا وَ لَا تَعْمُرُوهَا": بحارالانوار، ج 14، ص 319.

[7] "طُوبى لِلَّذینَ یتهَجَّدونَ مِن اللَّیلِ، اُولئكَ الّذینَ یرِثونَ النُّورَ الدّائِمَ‏": همان، ص 314.

[8] "إنَّ الشَّجَرَةَ لاتَكمُلُ إلاّبِثَمَرَةٍ طَیبَةٍ كَذلِكَ لایكمُلُ الدِّینُ إلاّ بِالتَّحَرُّجِ عَنِ المَحارِمِ": همان، ص 315.

[9] "إیاكُم وَالنَّظرَةَ فَإنَّها تَزرَعُ فِی القُلُوبِ الشَّهوَةَ و كَفى بِها لِصاحِبِها فِتنةً": همان، ص 306.

[10] "طُوبى لِلمُصلِحینَ بَینَ النّاسِ اُولئكَ هُمُ المُقَرَّبونَ یومَ القِیامَةِ": همان، ص 304.

[11] "طُوبَى لِلْمُتَرَاحِمِینَ أُولَئِكَ هُمُ الْمَرْحُومُونَ یوْمَ الْقِیامَة": همان، ص 304.

[12] "طُوبَى لِلْمَحْزُونِینَ هُمُ الَّذِینَ یسَرُّون": همان، ص 304.

[13] "أَنَّ كَلِمَةَ الْحِكْمَةِ ضَالَّةُ الْمُؤْمِنِ فَعَلَیكُمْ قَبْلَ أَنْ یرْفَعَ وَ رَفْعُهُ أَنْ یذْهَبُ رُوَاتُه‏": همان، ص 305.

[14] "تَلومونَ النّاسَ عَلَى الظَّنِّ ولاتَلومونَ أنفُسَكُم عَلَى الیقینِ": همان، ص 305.

[15] "یا عَبیدَ الدُّنیا! إنَّما مَثَلُكُم كَمَثَلِ السِّراجِ یضیئُ لِلنّاسِ ویحرِقُ نَفسَهُ": همان، ص 305.

[16] "اِستَحیوا اللّه َ فی سَرائِرِكُم كَما تَستَحیونَ النّاسَ فی عَلانِیتِكُم": همان، ص 305.

[17] "تعلّموا العلم و علّموه": الجواهر السنیة فی الاحادیث القدسیة، ص 231.

[18] "إِنَّکُمْ لَا تُدْرِکُونَ مَا تَأْمُلُونَ إِلَّا بِالصَّبْرِ عَلَى مَا تَکْرَهُونَ وَ لَا تَبْتَغُونَ مَا تُرِیدُونَ إِلَّا بِتَرْکِ مَا تَشْتَهُون‏": همان، ص 315.

[19] "اِنَّ الشَّمْسَ نُورُ كُلِّ شَی ء، وَ اِنَّ الْحِكْمَةَ، نُورُ كُلِّ قَلْبٍ وَ التَّقوی رَأسُ كُلِّ حِكْمَةٍ": تحف العقول، ص 512.

[20] "اِنَّ الصَّقالَة تُصْلِحُ السَّیْفَ، وَ تَجْلُوهُ، كَذلِكَ الْحِكْمَةً لِلْقَلْبِ تَصْقِلُهُ وَ تَجْلُوهُ": همان.

[21] "الحکمة ... هِیَ فی قَلْبِ الْحَكیم مِثْلُ الْماء فی الأرْضِ الْمَیْتَةِ، تُحْیِی قَلْبَهُ كَما یُحْیِی الْماءُ الأرْضَ الْمَیْتَةِ، وَ هِیَ فی قَلْبِ الْحَكیمِ مِثْلُ النُّورِ فی الظُّلْمَةِ یُمْشی بِها فی النّاسِ": همان.

منبع: بنیاد علمی فرهنگی محمد (ص)