مسجد جامع ساوه
مسجد جامع ساوه از اولین مسجدهایی است که در ایران و در شهر ساوه ساخته شده و طی دورههای مختلف توسط هنرمندان ایرانی تزئین و مرمت شده است. بهطوریکه نوسازیهای انجامشده موجب شده است که اثری از بنای اولیه مسجد در روزگار کنونی باقی نماند. این مسجد تماماً از خشت و گل ساخته است و در نوع خود بینظیر میباشد. این مسجد مشتمل بر یک صحن و گنبدی در جنوب، دو ایوان، یک مناره، چند شبستان، محرابهایی متعدد و قدیمی با خطوط کوفی و دو محراب از دوره صفویه با خط ثلث است.
خصوصیت این بنای تاریخی-مذهبی آن است که نمودهایی از سه مقطع تاریخی (قبل از اسلام، قرون اولیه اسلام و دوران صفوی) در آن دیده میشود. آثار و بقایای موجود بیانگر این مطلب است که در مکان مسجد فعلی در دوران ایران باستان، آتشکده بوده و در دوره اسلامی تبدیل به مسجد شده است.
این بنا دارای شبستانها و دهلیزهای زیبای آجری است که هر چشمه به عرض ۵٫۳ و طول ۲۰ متر میباشد و از آثار سده ششم و عصر سلجوقیان بهشمار میرود. محراب آن دارای کتیبههای متعدد عمودی و افقی است که سه جانب آن را فرا گرفته و روی آن سورههایی از قرآن (سوره قدر، اخلاص، جمعه) به خط ثلث و کوفی گچبری شده و در ضلع غربی میان شبستانهای این بنا، ایوان باشکوه و رفیعی قرار دارد و در هر جانب این ایوان، حجرهای با درگاه تنگ و کوتاه نمودار است. گنبد مسجد به قطر ۱۴ و ارتفاع ۱۷ متر میباشد که ساق یا گردنه گنبد ۴ متر ارتفاع دارد و آراسته به کاشیهای معقر میباشد.
ایوان غربی مسجد جامع ساوه یادگار ماندگار دوره ایلخانی است. مهر آجری های این ایوان مزین به کلمه جلاله الله و نام اعلی علی است.
این بنا از لحاظ معماری، نقاشی، کاشیکاری و نیز تزیینات انجام شدهای همچون گچبری بسیار ارزشمند است، چراکه در بنای آن میتوان سه دوره تاریخی ساسانیان، قرون اولیهٔ اسلامی و همچنین دوران پادشاهی حاکمان صفوی را مشاهده کرد.