ابن قولویه قمی از قول حمدان نقل میکند:
روزی به محضر مولایم حضرت امام جوادعلیه السلام تشرّف پیدا کردم و به ایشان عرض کردم: پاداش زائری که مرقد پدرتان حضرت رضا علی بن موسی الرضا علیه السلام، را در خراسان زیارت کند، چقدر است؟ حضرت جواد الائمه علیه السلام در پاسخ فرمودند:
« کسی که قبر پدرم را زیارت کند، خداوند گناهان حال و گذشته او را خواهد آمرزید.»
در باب فضیلت و عظمت ماه ذی القعده از مرحوم حاج شیخ عباس قمی رضوان الله علیه در مفاتیح الجنان چنین نقل شده است:
« بدان که این ماه اول ماههای حرام است که حق تعالی در قرآن مجید ذکر فرموده (ذی القعده و ذی الحجه ، محرم و رجب است که در اسلام معظم و مکرم بوده اند) و سید ابن طاووس رضوان الله علیه روایتی نقل کرده اند که :
« ذی القعده، محل اجابت دعاست؛ در وقت شدت و در روز یکشنبه این ماه نمازی با فضیلت بسیار، از رسول خدا صلوات الله علیه و آله و سلم روایت کرده که مجملش آن است که هر که آن را به جا آورد، توبه اش مقبول و گناهش آمرزیده شود و دشمنان او در روز قیامت از او راضی شوند و با ایمان بمیرد و دینش گرفته نشود و قبرش گشاده و نورانی گردد و والدینش از او راضی گردند و مغفرت شامل حال والدین او و ذریه او گردد و توسعه رزق پیدا کند و ملک الموت با او در وقت مردن مدارا کند و به آسانی جان او بیرون شود.
روایت شده که هر که در یکی از ماههای حرام سه روز متوالی که پنجشنبه و جمعه و شنبه باشد روزه بگیرد ثواب 900 سال عبادت برای او نوشته شود . اما مناسبت های مهم این ماه عبارتند از:
روز اول ماه ذی القعده : ولادت با سعادت کریمه اهل بیت، حضرت معصومه سلام الله علیها.
پنجم :بالا بردن دیوار خانه کعبه، توسط حضرت ابراهیم علیه السلام.
ششم: نوشتن حضرت مسلم بن عقیل علیه السلام در کوفه، برای اباعبدالله الحسین علیه السلام.
یازدهم: ولادت با سعادت حضرت ثامن الحجج، علی بن موسی الرضا علیه السلام.
بیست و سوم: روز بسیار شریفی است ، این روز زیارتی مخصوص امام رضا علیه السلام می باشد و زیارت آن حضرت از دور و نزدیک سنت است.
بیست و پنجم: روز دحوالارض. بزرگان دين بهترين اعمال را در اين روز، زيارت امام رضا علیه السلام ميدانند؛ چرا كه امام رضا علیه السلام، موضوع توجه به دين را در حيطهي خاور دور شروع كردند. همانند روز دحوالارض كه زمين از يك نقطه از زير آب خود را بيرون كشيد امام رضا علیه السلام نيز اسلام را در بخش خاور دور به طور گسترده نشان دادند.
روز آخر ذی القعده روز شهادت ابن الرضا حضرت جواد الائمه علیه السلام.
فضلیت و عظمت زیارت حضرت ثامن الحجج امام رضا علیه السلام
قال سیدبن طاووس رضوان الله علیه فی الاقبال:
« و رایت فی بعض تصانیف اصحابنا العجم رضوان الله علیهم، انه یستحب ان یزار مولانا الرضا علیه السلام یوم ثالث وعشیرین من ذی القعده، من قرب او بعید. ببعض زیارته المعروفه او بما یکون کالزیاره من الروایه بذلک. »
علامه ی مجلسی رضوان الله علیه می فرمایند :
« زیارت حضرت رضا علیه السلام در روزهای مقدس اسلامی افضل است ؛ خصوصا روزهایی که اختصاص به آن حضرت دارد. مثل روز ولادت (11 ذی القعده) و روز شهادت آن حضرت (مطابق مشهور آخر ماه صفر) سپس از کتاب اقبال مرحوم سید بن طاووس رضوان الله علیه، استحباب زیارت آن حضرت را در روز 23 ذی القعده (طبق روایتی روز شهادت آن حضرت) نیز نقل می کند و در پایان می نویسد : استحباب زیارت آن حضرت در ماه رجب گذشت (بحار الانوار جلد 99 صفحات 43 و 44) . مرحوم محدث قمی رضوان الله علیه، روز 25 ذی القعده را نیز به این موارد ضمیمه کرده است.
در روایتی حضرت جواد الائمه علیه السلام، ثواب زیارتی پدر بزرگوارش را بالاتر از ثواب زیارتی حضرت سید الشهدا علیه السلام، دانسته و میفرمایند:
« زیارت پدرم افضل است، زیرا حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام را همه مردم زیارت مىکنند؛ اما پدرم را جز خواص شیعه زیارت نمىکنند.»
ابن قولویه قمی از قول حمدان نقل میکند:
روزی به محضر مولایم حضرت امام جوادعلیه السلام تشرّف پیدا کردم و به ایشان عرض کردم: پاداش زائری که مرقد پدرتان حضرت رضا علی بن موسی الرضا علیه السلام، را در خراسان زیارت کند، چقدر است؟ حضرت جواد الائمه علیه السلام در پاسخ فرمودند:
« کسی که قبر پدرم را زیارت کند، خداوند گناهان حال و گذشته او را خواهد آمرزید.»
حمدان می گوید: من ایوب بن نوح را ملاقات کردم و گفتم: ای اباالحسین! من از مولا و حجت خدا امام جواد علیه السلام، چنین و چنان شنیدم، ایوب گفت: آیا من به دانش تو بیش از آنچه شنیدهای، نیفزایم؟ گفتم: بله. گفت: من از امام جواد علیه السلام این روایت را شنیدم و سپس آن حضرت افزودند:
«کسانی که پدرم را زیارت کنند، در روز قیامت برای آنان منبرهایی، مقابل منبر رسول الله صلوات الله علیه و آله وسلم نهاده خواهد شد، تا همه از حساب و کتاب قیامت فارغ شوند.»
از حضرت امام رضا علیه السلام روایت شده است که فرمودند:
« هر که برای زیارتم بار سفر بندد، دعایش مستجاب و گناهانش آمرزیده شود، هر که مرا در آن قطعه زمین زیارت کند، همانند کسی است که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم را زیارت کرده باشد و خداوند اجر هزار حج مقبول و هزار عمره ی مقبوله برای او بنویسد و من و پدرانم شفاعت کنندگان او در روز قیامت باشیم، و این قطعه زمین باغی است از باغهای بهشت و محل رفت و آمد فرشتگان است و تا ابد گروهی از آسمان نازل می شوند و گروهی بالا می روند تا آن که در صور بدمند.» ( بحارالانوار،ج 102،ص 44، ح 51 )
از حضرت عبدالعظیم حسنی علیه السلام روایت شده است که فرمودند : شنیدم امام محمد بن علی الجواد علیه السلام می فرمایند:
« هر که پدرم را زیارت کند و از باران یا سرما یا گرما به او آزاری رسد، خداوند آتش را بر بدنش حرام کند.»
(امالی شیخ صدوق رحمه الله علیه، ص 521.)
از حضرت امام رضا علیه السلام روایت شده است که فرمودند:
« من در زمین غربت کشته و مسموم و مدفون می شوم، این را از سخنانی دانستم که پدرم از پدرش که از پدرانش علی بن ابی طالب علیهم السلام از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم برای من وصیت می کرد، همانا هر که مرا در غربتم زیارت کند، من و پدرانم شفاعت کنندگان او در روز قیامت هستیم، و هر که ما شفیع او باشیم، نجات می یابد حتی اگر گناهان انس و جن را بر دوش داشته باشد.»
(عیون اخبار الرضا علیه السلام، ج 2، ص 263، ح 33، امالی شیخ صدوق رحمه الله علیه، ص499)
زیارت امام رضا علیه السلام، زیارت حضرت رسول اکرم صلوات الله علیه و آله و سلم
ثواب، اجر و پاداش زیارت حضرت رضا علیه السلام، با زیارت رسول اکرم صلوات الله علیه و آله برابر شده است.
امام موسی بن جعفر علیه السلام فرمودند:
«ان ابنی علیا مقتول بالسم ظلما مدفون الی جنب هارون بطوس من زاره کمن زار رسول الله صلی الله علیه و آله »
همانا پسرم، علی، با ظلم و جور به واسطه سم کشته می شود و در کنار هارون در طوس دفن خواهد شد. هر کس او را زیارت کند، مانند کسی است که پیامبر را زیارت کرده است.»
(عیون اخبار الرضا، ج 2، ص 260؛ وسائل الشیعه، ج 14، ص 558.)
امام رضا علیه السلام می فرمایند:
«فمن زارنی فی تلک البقعة کان کمن زار رسول الله صلی الله علیه و آله وکتب الله له ثواب الف حجة مبرورة والف عمرة مقبولة.»
هر کس که مرا در آن مکان زیارت کند، مانند کسی است که رسول خدا صلی الله علیه و آله را زیارت کرده است و خداوند ثواب هزار حج و هزار عمره مقبول را برایش می نویسد.(بحارالانوار، ج 99، ص 44)
شباهت حج و زیارت امام رضا علیه السلام
ثواب زیارت امامرضا علیه السلام با هفتاد حج برابر است، يعني زیارت حضرت، حجی است، نصیب زائر میشود. بهتر است او محرمات حج را بر خود فرض کند.
حج یعنی قصد وصال معشوق و زیارت امامرضا علیه السلام، قصد دیدارِ جلوة رافت خدای سبحان است.
هر قبله نما که عاشق روی رضاست انگشت اشارهای به ابروی رضاست
ای فاقد استطاعت «حجّ البیت» حج تو فقط زیارت کوی رضاست
اگر زائر قصد حج کند و قبل از اعمال، از دنیا برود گویا در حج مرده است. در زیارت امامرضا علیه السلام اگر دل قصد کند اما توفیق جسمانی نصیبش نشود، زائر محسوب میشود.
برای حج زاد و توشه لازم است، زاد و توشة زیارت امامرضا علیه السلام معرفت نسبت به حضرت است.
لازمة حج، ترک تعلقات است؛ در زیارت حضرت باید ترک خود کنی تا انوار شمسالشموس از لایههای وجودت عبور کند.
احرام، لباس حج است، لباس زائر حریم رضوي از جنس رضایت است كه با دست مبارك حضرت به زائر عطا ميشود.
قرباني در حج واجب است. باید قبل از ورود به حرم امامرضا علیه السلام، وجود نفسانی قربانی شود.
در حج بايد از صيد حيوانات پرهيز كرد در زيارت امامرضا علیه السلام نيز بايد از هر فكر غيرالهي بپرهيزيم.
درب تمام حرمها در یک زمان خاص باز و در ساعتی معین بسته میشود الا دو حرم، مسجد الحرام و حرم علیبنموسیالرضا علیه السلام یعنی حج اغنیا و حج فقرا همیشه برای زائر فراهم است.
اَطُوفُ بِبَابِکُم فِي كُلِّ حِينٍ كَأَنَّ بِبَابِكُم جُعِلَ الطَّوَافُ
حرم تو بیت العتیق بندگي است میخواهم در این صحن و سرا طواف کنم. نگرانی و اضطراب را پای حضور در آن حریم نیست. «وَ مَن دَخَلَهُ کانَ آمِنا» «هر كس قدم در حريم تو گذاشت ايمن شد.»
آیت الله حاج سید محمد حسین حسینی طهرانی میفرمایند:
آنجا کعبة ظاهر است و اینجا کعبة باطن، آنجا تکلیف است و اینجا محبت، آنجا جسم است و اینجا روح1.
توصیة حضرت آیت الله العظمی گلپایگانی برای زوار بیت الله الحرام این بوده که زیارت پیامبر را حتماً به نیابت از امامرضا علیه السلام انجام بدهید.
الطاف حضرت رضا علیه السلام
الطافِ وجود مقدس علیبنموسیالرضا علیه السلام، چون نهری است که علیالدوام بر زندگی ما جریان دارد.
زائر میتواند صالح باشد یا طالح، فاجر و یا مؤمن، حضرت به هر مراجعه کنندهای میدان آزمایشی میدهد تا در عین اختیار، یا خود را به ساحت مقدس ایشان نزدیک کند و یا از آن فضای ملکوتی روبرگرداند.
هرکس زیر آسمان باشد از قطرات باران محروم نمیماند، در حرم نیز هیچکس از بارش رحمت حضرت بینصیب نمیماند.
زیارت حضرت نَه قسمت است نَه همت و نَه دعوت بلکه تنها عنایت است.
علیبنموسیالرضا علیه السلام یک نگاه میکنند و بعد از آن نگاه، زائر انتخاب میشود.
حضرت بسياري از اوقات از پشت در به زائر عطیه میدهند اما زائرِ عارف عطای از پشت در نمیخواهد بلکه بوسیدن دست مبارک ایشان خواستة اوست.
هرکس زمان غصههایش باور کند تحت عنايت ثامنالحجج ميباشد تحمل غصه برایش آسان است، زیرا میداند رفع مشکل وظیفة او نیست بلکه بازکردن گرهها به دست مبارک حضرت است.
زیارت امامرضا علیه السلام توفیقی است که خدایسبحان در اختیار بشر نهاده است.
توفیقاتی که از طریق زیارت علیبنموسیالرضا علیه السلام به فرد داده میشود، عجب آفرین نیست، زائر میداند این الطاف با وساطت حضرت صورت میپذیرد وگرنه او شایستگی این توفیقات را ندارد.
یکی از عنایات وجود مقدس علیبنموسیالرضا علیه السلام آن است که اگر مصلحت الهی اقتضا نکند، مشکل زائر برطرف نشود، حضرت ظرفیتی نصیب شخص میکند که تحمل مشکل برایش آسان شود.
آنچه در زیارت نصیب زائر میشود استحقاق او نیست بلکه کرم امام رضا علیه السلام است.
امامرضا علیه السلام با هر زائر به زبان خودش حرف میزند. پذیرایی هرکس مخصوص خود اوست، اگرچه زوار زیادند ولی گویا هرکس تنها، مهمان این صاحب خانة کریم است.
جایگاه زائر
السلامعلیکیاعلیبنموسیالرضا علیه السلام، زائر به مقام شهود رسیده است که سلام را با ضمير مخاطب میدهد.
جایگاه زائرِ عارف بالاتر از ملائک مقرب است. مؤمن نزد اهل آسمان شناخته شده است، همانطورکه شخص، اهل و عيال خویش را میشناسد.
هر زائر نزد علیبنموسیالرضا علیه السلام، یک کارت اعتباری خاص دارد.
هرکس به حضرت ثامنالحجج علیه السلام دست یابد، خاص میشود و از عام بودن ممتاز میگردد و خودش به تنهایی نزد حضرت از اعتبار خاصی برخوردار میشود.
همان اندازه که امامرضا علیه السلام در چشم ما جا دارند، ما نيز نزد ايشان اعتبار داریم.
تربت امامرضا علیه السلام، بوی امامرضا علیه السلام میدهد. خاک آن صحن و سرا بر وجود هرکس پاشیده شود، منِ فرشی او را در عرش، رضوی میکند.
هاست. زائر امام رضا علیه السلام، همیشه احساس حیات تازه و جديدي دارد زیرا امام بهار دل
جایزة نفیس خدایسبحان به زائر عارف این است که خدا هرکس را بپسندد بواسطة امامرضا علیه السلام میپسندد، یعنی اول حضرت میپسندد و پسند او را خدا میپسندد. گرچه امام رضا علیه السلام کسی را میپسندد که خدا بپسندد. «الَّذِي انْتَجَبْتَهُ» 2
زوار علیبنموسیالرضا علیه السلام، در قیامت جایگاهی رفیعتر از زوار سایر حضرات معصومین علیهم السلام دارند، رأفت امام رئوف، ضامن این ارتقاع مقام است.
زوار حضرت در قیامت همنشین ائمهاند.
امام رضا علیه السلام میفرمایند: « هرکس در دنیا مرا زیارت کند در قیامت رفیق ماست 3 .»
همة زوار میخواهند کبوترِحرم حضرت بمانند.
زیارت ادراک حضور امام است بیان عبارت «جِئتُکَ زائراً» یعنی مولاي من، کشش و گنجایش ملاقات با شما را خداي سبحان به من عطا کرده است.
حضرت میفرمایند: « کسی که تعریف مرا بکند و مدحم را بگوید دوست دارم.»
زائر نباید برخوان گستردة کریم، اندک و کم طلب نماید در حریم سلطان باید بلندنظر شد و وسعت دید پیدا کرد، درخواستها نباید محدود باشد و خواهان نیمنگاه حضرت شد زیرا در دعای بعد از زیارت حضرت چنین آمده است :
« بِالنَّظرَةِ الَّتِی نَظَرتَ بِهَا اِلَی الجِبَالِ فَتَشَامَخَت وَ اِلَی الاَرَضِینَ فَتَسَطَّحَت وَ اِلَی السَّمَاوَاتِ فَارتَفَعَت وَ اِلَی البِحَارِ فَتَفَجَّرَت» 4
میخواهم به اندازة آسمان بلند باشم و میخواهم به اندازة کوه استوار باشم، میخواهم انفجار و جوشش داشته باشم نه در حد چشمه بلکه در حد دریا، میخواهم وجود گسترده داشته باشم نه در حد متعارف و معمولی بلکه در حد گستردگی کل زمین و همة اینها در پرتو نگاه حضرت است. پروردگار عالم، زمان خلقت هستی یک نگاه به آسمان کرد و با آن نگاه، آسمان بالای سر انسان قرار گرفت و نگاهی به زمین انداخت، زمین گسترده شد و کوهها استوار گشت. زائرِ عارف، از امامرضا(ع) همان یک نگاه را طلب میکند نگاهی که آسمان عقل او را بارور کند و زمین وجودیش را بگستراند زائر میخواهد تا نگاه خاص حضرت او را از حقارت، ضعف و ذلت به وجودی عظیم، کبیر و وسیع ارتقا دهد.
یا امام رضاعلیه السلام! ما در عالم معنی مجروحیم، آوار بر سرمان خراب نشده، اما آوار معصیت دلمان را خراب کرده است، آیا وقت آن نرسیده است که دلمان را از زیر آوار معصیت با دستان مبارک خویش نجات دهید.
شخصی میگوید: در حضور امام موسی کاظم علیه السلام که پسرانش مجتمع بودند، پسرش علی که نوجوانی بود عبور کرد. حضرت فرمود:
«این پسرم در زمین غربت میمیرد پس کسی که تسلیم امر ولایت و امامت او باشد و به حق او عارف و شناسا باشد، اگر او را زیارت کند ثواب او در نزد خداوند عزوجل مانند شهیدان غزوة بدر میباشد 5 ».
امامرضا علیه السلام میزان است. هر چه به میزان نزدیکتر باشیم، رشد مییابیم و هر چه از او دور شویم، محجور میمانیم.
در زیارت هفت حدیث آمده است :
«یا مَولایَ اَنتَ الَّذِی لایَزُورُکَ اِلاَّ الخَواصُّ مِنَ الشّیعَة»
«مولای من تو کسی هستی که تنها خواص شیعه به تو دست مییابند»
در بین مسلمین، گروههایی هستند که در امام چهارم توقف کردهاند و چشم دل بر ولایت سایر ائمه بستهاند و یا امامت، امام ششم پذیرفتهاند و امامت موسیبنجعفر(ع) و فرزندان بزرگوارشان را منکر شدهاند و یا به هفتمین امام رسیدهاند و از ایشان گذر نکردهاند اما هرکس دلش به پنجره فولاد هشتمین امام گره بخورد، شیعة اثناعشري میشود و ولایت همة معصومين را میپذيرد.
« بدان که این ماه اول ماههای حرام است که حق تعالی در قرآن مجید ذکر فرموده (ذی القعده و ذی الحجه ، محرم و رجب است که در اسلام معظم و مکرم بوده اند) و سید ابن طاووس رضوان الله علیه روایتی نقل کرده اند که :
« ذی القعده، محل اجابت دعاست؛ در وقت شدت و در روز یکشنبه این ماه نمازی با فضیلت بسیار، از رسول خدا صلوات الله علیه و آله و سلم روایت کرده که مجملش آن است که هر که آن را به جا آورد، توبه اش مقبول و گناهش آمرزیده شود و دشمنان او در روز قیامت از او راضی شوند و با ایمان بمیرد و دینش گرفته نشود و قبرش گشاده و نورانی گردد و والدینش از او راضی گردند و مغفرت شامل حال والدین او و ذریه او گردد و توسعه رزق پیدا کند و ملک الموت با او در وقت مردن مدارا کند و به آسانی جان او بیرون شود.
روایت شده که هر که در یکی از ماههای حرام سه روز متوالی که پنجشنبه و جمعه و شنبه باشد روزه بگیرد ثواب 900 سال عبادت برای او نوشته شود . اما مناسبت های مهم این ماه عبارتند از:
روز اول ماه ذی القعده : ولادت با سعادت کریمه اهل بیت، حضرت معصومه سلام الله علیها.
پنجم :بالا بردن دیوار خانه کعبه، توسط حضرت ابراهیم علیه السلام.
ششم: نوشتن حضرت مسلم بن عقیل علیه السلام در کوفه، برای اباعبدالله الحسین علیه السلام.
یازدهم: ولادت با سعادت حضرت ثامن الحجج، علی بن موسی الرضا علیه السلام.
بیست و سوم: روز بسیار شریفی است ، این روز زیارتی مخصوص امام رضا علیه السلام می باشد و زیارت آن حضرت از دور و نزدیک سنت است.
بیست و پنجم: روز دحوالارض. بزرگان دين بهترين اعمال را در اين روز، زيارت امام رضا علیه السلام ميدانند؛ چرا كه امام رضا علیه السلام، موضوع توجه به دين را در حيطهي خاور دور شروع كردند. همانند روز دحوالارض كه زمين از يك نقطه از زير آب خود را بيرون كشيد امام رضا علیه السلام نيز اسلام را در بخش خاور دور به طور گسترده نشان دادند.
روز آخر ذی القعده روز شهادت ابن الرضا حضرت جواد الائمه علیه السلام.
فضلیت و عظمت زیارت حضرت ثامن الحجج امام رضا علیه السلام
قال سیدبن طاووس رضوان الله علیه فی الاقبال:
« و رایت فی بعض تصانیف اصحابنا العجم رضوان الله علیهم، انه یستحب ان یزار مولانا الرضا علیه السلام یوم ثالث وعشیرین من ذی القعده، من قرب او بعید. ببعض زیارته المعروفه او بما یکون کالزیاره من الروایه بذلک. »
علامه ی مجلسی رضوان الله علیه می فرمایند :
« زیارت حضرت رضا علیه السلام در روزهای مقدس اسلامی افضل است ؛ خصوصا روزهایی که اختصاص به آن حضرت دارد. مثل روز ولادت (11 ذی القعده) و روز شهادت آن حضرت (مطابق مشهور آخر ماه صفر) سپس از کتاب اقبال مرحوم سید بن طاووس رضوان الله علیه، استحباب زیارت آن حضرت را در روز 23 ذی القعده (طبق روایتی روز شهادت آن حضرت) نیز نقل می کند و در پایان می نویسد : استحباب زیارت آن حضرت در ماه رجب گذشت (بحار الانوار جلد 99 صفحات 43 و 44) . مرحوم محدث قمی رضوان الله علیه، روز 25 ذی القعده را نیز به این موارد ضمیمه کرده است.
در روایتی حضرت جواد الائمه علیه السلام، ثواب زیارتی پدر بزرگوارش را بالاتر از ثواب زیارتی حضرت سید الشهدا علیه السلام، دانسته و میفرمایند:
« زیارت پدرم افضل است، زیرا حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام را همه مردم زیارت مىکنند؛ اما پدرم را جز خواص شیعه زیارت نمىکنند.»
ابن قولویه قمی از قول حمدان نقل میکند:
روزی به محضر مولایم حضرت امام جوادعلیه السلام تشرّف پیدا کردم و به ایشان عرض کردم: پاداش زائری که مرقد پدرتان حضرت رضا علی بن موسی الرضا علیه السلام، را در خراسان زیارت کند، چقدر است؟ حضرت جواد الائمه علیه السلام در پاسخ فرمودند:
« کسی که قبر پدرم را زیارت کند، خداوند گناهان حال و گذشته او را خواهد آمرزید.»
حمدان می گوید: من ایوب بن نوح را ملاقات کردم و گفتم: ای اباالحسین! من از مولا و حجت خدا امام جواد علیه السلام، چنین و چنان شنیدم، ایوب گفت: آیا من به دانش تو بیش از آنچه شنیدهای، نیفزایم؟ گفتم: بله. گفت: من از امام جواد علیه السلام این روایت را شنیدم و سپس آن حضرت افزودند:
«کسانی که پدرم را زیارت کنند، در روز قیامت برای آنان منبرهایی، مقابل منبر رسول الله صلوات الله علیه و آله وسلم نهاده خواهد شد، تا همه از حساب و کتاب قیامت فارغ شوند.»
از حضرت امام رضا علیه السلام روایت شده است که فرمودند:
« هر که برای زیارتم بار سفر بندد، دعایش مستجاب و گناهانش آمرزیده شود، هر که مرا در آن قطعه زمین زیارت کند، همانند کسی است که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم را زیارت کرده باشد و خداوند اجر هزار حج مقبول و هزار عمره ی مقبوله برای او بنویسد و من و پدرانم شفاعت کنندگان او در روز قیامت باشیم، و این قطعه زمین باغی است از باغهای بهشت و محل رفت و آمد فرشتگان است و تا ابد گروهی از آسمان نازل می شوند و گروهی بالا می روند تا آن که در صور بدمند.» ( بحارالانوار،ج 102،ص 44، ح 51 )
از حضرت عبدالعظیم حسنی علیه السلام روایت شده است که فرمودند : شنیدم امام محمد بن علی الجواد علیه السلام می فرمایند:
« هر که پدرم را زیارت کند و از باران یا سرما یا گرما به او آزاری رسد، خداوند آتش را بر بدنش حرام کند.»
(امالی شیخ صدوق رحمه الله علیه، ص 521.)
از حضرت امام رضا علیه السلام روایت شده است که فرمودند:
« من در زمین غربت کشته و مسموم و مدفون می شوم، این را از سخنانی دانستم که پدرم از پدرش که از پدرانش علی بن ابی طالب علیهم السلام از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم برای من وصیت می کرد، همانا هر که مرا در غربتم زیارت کند، من و پدرانم شفاعت کنندگان او در روز قیامت هستیم، و هر که ما شفیع او باشیم، نجات می یابد حتی اگر گناهان انس و جن را بر دوش داشته باشد.»
(عیون اخبار الرضا علیه السلام، ج 2، ص 263، ح 33، امالی شیخ صدوق رحمه الله علیه، ص499)
زیارت امام رضا علیه السلام، زیارت حضرت رسول اکرم صلوات الله علیه و آله و سلم
ثواب، اجر و پاداش زیارت حضرت رضا علیه السلام، با زیارت رسول اکرم صلوات الله علیه و آله برابر شده است.
امام موسی بن جعفر علیه السلام فرمودند:
«ان ابنی علیا مقتول بالسم ظلما مدفون الی جنب هارون بطوس من زاره کمن زار رسول الله صلی الله علیه و آله »
همانا پسرم، علی، با ظلم و جور به واسطه سم کشته می شود و در کنار هارون در طوس دفن خواهد شد. هر کس او را زیارت کند، مانند کسی است که پیامبر را زیارت کرده است.»
(عیون اخبار الرضا، ج 2، ص 260؛ وسائل الشیعه، ج 14، ص 558.)
امام رضا علیه السلام می فرمایند:
«فمن زارنی فی تلک البقعة کان کمن زار رسول الله صلی الله علیه و آله وکتب الله له ثواب الف حجة مبرورة والف عمرة مقبولة.»
هر کس که مرا در آن مکان زیارت کند، مانند کسی است که رسول خدا صلی الله علیه و آله را زیارت کرده است و خداوند ثواب هزار حج و هزار عمره مقبول را برایش می نویسد.(بحارالانوار، ج 99، ص 44)
شباهت حج و زیارت امام رضا علیه السلام
ثواب زیارت امامرضا علیه السلام با هفتاد حج برابر است، يعني زیارت حضرت، حجی است، نصیب زائر میشود. بهتر است او محرمات حج را بر خود فرض کند.
حج یعنی قصد وصال معشوق و زیارت امامرضا علیه السلام، قصد دیدارِ جلوة رافت خدای سبحان است.
هر قبله نما که عاشق روی رضاست انگشت اشارهای به ابروی رضاست
ای فاقد استطاعت «حجّ البیت» حج تو فقط زیارت کوی رضاست
اگر زائر قصد حج کند و قبل از اعمال، از دنیا برود گویا در حج مرده است. در زیارت امامرضا علیه السلام اگر دل قصد کند اما توفیق جسمانی نصیبش نشود، زائر محسوب میشود.
برای حج زاد و توشه لازم است، زاد و توشة زیارت امامرضا علیه السلام معرفت نسبت به حضرت است.
لازمة حج، ترک تعلقات است؛ در زیارت حضرت باید ترک خود کنی تا انوار شمسالشموس از لایههای وجودت عبور کند.
احرام، لباس حج است، لباس زائر حریم رضوي از جنس رضایت است كه با دست مبارك حضرت به زائر عطا ميشود.
قرباني در حج واجب است. باید قبل از ورود به حرم امامرضا علیه السلام، وجود نفسانی قربانی شود.
در حج بايد از صيد حيوانات پرهيز كرد در زيارت امامرضا علیه السلام نيز بايد از هر فكر غيرالهي بپرهيزيم.
درب تمام حرمها در یک زمان خاص باز و در ساعتی معین بسته میشود الا دو حرم، مسجد الحرام و حرم علیبنموسیالرضا علیه السلام یعنی حج اغنیا و حج فقرا همیشه برای زائر فراهم است.
اَطُوفُ بِبَابِکُم فِي كُلِّ حِينٍ كَأَنَّ بِبَابِكُم جُعِلَ الطَّوَافُ
حرم تو بیت العتیق بندگي است میخواهم در این صحن و سرا طواف کنم. نگرانی و اضطراب را پای حضور در آن حریم نیست. «وَ مَن دَخَلَهُ کانَ آمِنا» «هر كس قدم در حريم تو گذاشت ايمن شد.»
آیت الله حاج سید محمد حسین حسینی طهرانی میفرمایند:
آنجا کعبة ظاهر است و اینجا کعبة باطن، آنجا تکلیف است و اینجا محبت، آنجا جسم است و اینجا روح1.
توصیة حضرت آیت الله العظمی گلپایگانی برای زوار بیت الله الحرام این بوده که زیارت پیامبر را حتماً به نیابت از امامرضا علیه السلام انجام بدهید.
الطاف حضرت رضا علیه السلام
الطافِ وجود مقدس علیبنموسیالرضا علیه السلام، چون نهری است که علیالدوام بر زندگی ما جریان دارد.
زائر میتواند صالح باشد یا طالح، فاجر و یا مؤمن، حضرت به هر مراجعه کنندهای میدان آزمایشی میدهد تا در عین اختیار، یا خود را به ساحت مقدس ایشان نزدیک کند و یا از آن فضای ملکوتی روبرگرداند.
هرکس زیر آسمان باشد از قطرات باران محروم نمیماند، در حرم نیز هیچکس از بارش رحمت حضرت بینصیب نمیماند.
زیارت حضرت نَه قسمت است نَه همت و نَه دعوت بلکه تنها عنایت است.
علیبنموسیالرضا علیه السلام یک نگاه میکنند و بعد از آن نگاه، زائر انتخاب میشود.
حضرت بسياري از اوقات از پشت در به زائر عطیه میدهند اما زائرِ عارف عطای از پشت در نمیخواهد بلکه بوسیدن دست مبارک ایشان خواستة اوست.
هرکس زمان غصههایش باور کند تحت عنايت ثامنالحجج ميباشد تحمل غصه برایش آسان است، زیرا میداند رفع مشکل وظیفة او نیست بلکه بازکردن گرهها به دست مبارک حضرت است.
زیارت امامرضا علیه السلام توفیقی است که خدایسبحان در اختیار بشر نهاده است.
توفیقاتی که از طریق زیارت علیبنموسیالرضا علیه السلام به فرد داده میشود، عجب آفرین نیست، زائر میداند این الطاف با وساطت حضرت صورت میپذیرد وگرنه او شایستگی این توفیقات را ندارد.
یکی از عنایات وجود مقدس علیبنموسیالرضا علیه السلام آن است که اگر مصلحت الهی اقتضا نکند، مشکل زائر برطرف نشود، حضرت ظرفیتی نصیب شخص میکند که تحمل مشکل برایش آسان شود.
آنچه در زیارت نصیب زائر میشود استحقاق او نیست بلکه کرم امام رضا علیه السلام است.
امامرضا علیه السلام با هر زائر به زبان خودش حرف میزند. پذیرایی هرکس مخصوص خود اوست، اگرچه زوار زیادند ولی گویا هرکس تنها، مهمان این صاحب خانة کریم است.
جایگاه زائر
السلامعلیکیاعلیبنموسیالرضا علیه السلام، زائر به مقام شهود رسیده است که سلام را با ضمير مخاطب میدهد.
جایگاه زائرِ عارف بالاتر از ملائک مقرب است. مؤمن نزد اهل آسمان شناخته شده است، همانطورکه شخص، اهل و عيال خویش را میشناسد.
هر زائر نزد علیبنموسیالرضا علیه السلام، یک کارت اعتباری خاص دارد.
هرکس به حضرت ثامنالحجج علیه السلام دست یابد، خاص میشود و از عام بودن ممتاز میگردد و خودش به تنهایی نزد حضرت از اعتبار خاصی برخوردار میشود.
همان اندازه که امامرضا علیه السلام در چشم ما جا دارند، ما نيز نزد ايشان اعتبار داریم.
تربت امامرضا علیه السلام، بوی امامرضا علیه السلام میدهد. خاک آن صحن و سرا بر وجود هرکس پاشیده شود، منِ فرشی او را در عرش، رضوی میکند.
هاست. زائر امام رضا علیه السلام، همیشه احساس حیات تازه و جديدي دارد زیرا امام بهار دل
جایزة نفیس خدایسبحان به زائر عارف این است که خدا هرکس را بپسندد بواسطة امامرضا علیه السلام میپسندد، یعنی اول حضرت میپسندد و پسند او را خدا میپسندد. گرچه امام رضا علیه السلام کسی را میپسندد که خدا بپسندد. «الَّذِي انْتَجَبْتَهُ» 2
زوار علیبنموسیالرضا علیه السلام، در قیامت جایگاهی رفیعتر از زوار سایر حضرات معصومین علیهم السلام دارند، رأفت امام رئوف، ضامن این ارتقاع مقام است.
زوار حضرت در قیامت همنشین ائمهاند.
امام رضا علیه السلام میفرمایند: « هرکس در دنیا مرا زیارت کند در قیامت رفیق ماست 3 .»
همة زوار میخواهند کبوترِحرم حضرت بمانند.
زیارت ادراک حضور امام است بیان عبارت «جِئتُکَ زائراً» یعنی مولاي من، کشش و گنجایش ملاقات با شما را خداي سبحان به من عطا کرده است.
حضرت میفرمایند: « کسی که تعریف مرا بکند و مدحم را بگوید دوست دارم.»
زائر نباید برخوان گستردة کریم، اندک و کم طلب نماید در حریم سلطان باید بلندنظر شد و وسعت دید پیدا کرد، درخواستها نباید محدود باشد و خواهان نیمنگاه حضرت شد زیرا در دعای بعد از زیارت حضرت چنین آمده است :
« بِالنَّظرَةِ الَّتِی نَظَرتَ بِهَا اِلَی الجِبَالِ فَتَشَامَخَت وَ اِلَی الاَرَضِینَ فَتَسَطَّحَت وَ اِلَی السَّمَاوَاتِ فَارتَفَعَت وَ اِلَی البِحَارِ فَتَفَجَّرَت» 4
میخواهم به اندازة آسمان بلند باشم و میخواهم به اندازة کوه استوار باشم، میخواهم انفجار و جوشش داشته باشم نه در حد چشمه بلکه در حد دریا، میخواهم وجود گسترده داشته باشم نه در حد متعارف و معمولی بلکه در حد گستردگی کل زمین و همة اینها در پرتو نگاه حضرت است. پروردگار عالم، زمان خلقت هستی یک نگاه به آسمان کرد و با آن نگاه، آسمان بالای سر انسان قرار گرفت و نگاهی به زمین انداخت، زمین گسترده شد و کوهها استوار گشت. زائرِ عارف، از امامرضا(ع) همان یک نگاه را طلب میکند نگاهی که آسمان عقل او را بارور کند و زمین وجودیش را بگستراند زائر میخواهد تا نگاه خاص حضرت او را از حقارت، ضعف و ذلت به وجودی عظیم، کبیر و وسیع ارتقا دهد.
یا امام رضاعلیه السلام! ما در عالم معنی مجروحیم، آوار بر سرمان خراب نشده، اما آوار معصیت دلمان را خراب کرده است، آیا وقت آن نرسیده است که دلمان را از زیر آوار معصیت با دستان مبارک خویش نجات دهید.
شخصی میگوید: در حضور امام موسی کاظم علیه السلام که پسرانش مجتمع بودند، پسرش علی که نوجوانی بود عبور کرد. حضرت فرمود:
«این پسرم در زمین غربت میمیرد پس کسی که تسلیم امر ولایت و امامت او باشد و به حق او عارف و شناسا باشد، اگر او را زیارت کند ثواب او در نزد خداوند عزوجل مانند شهیدان غزوة بدر میباشد 5 ».
امامرضا علیه السلام میزان است. هر چه به میزان نزدیکتر باشیم، رشد مییابیم و هر چه از او دور شویم، محجور میمانیم.
در زیارت هفت حدیث آمده است :
«یا مَولایَ اَنتَ الَّذِی لایَزُورُکَ اِلاَّ الخَواصُّ مِنَ الشّیعَة»
«مولای من تو کسی هستی که تنها خواص شیعه به تو دست مییابند»
در بین مسلمین، گروههایی هستند که در امام چهارم توقف کردهاند و چشم دل بر ولایت سایر ائمه بستهاند و یا امامت، امام ششم پذیرفتهاند و امامت موسیبنجعفر(ع) و فرزندان بزرگوارشان را منکر شدهاند و یا به هفتمین امام رسیدهاند و از ایشان گذر نکردهاند اما هرکس دلش به پنجره فولاد هشتمین امام گره بخورد، شیعة اثناعشري میشود و ولایت همة معصومين را میپذيرد.
پی نوشت:
1 - روح مجرد
2- بحار الانوار ج87 ص84
3- زیارت هفت حدیث
4- مفاتیح دعای بعد از زیارت امامرضا علیه السلام
5- کامل الزیارات باب 101 ص 304و305
منبع:برگرفته از کتاب شمس الشموس – زهره بروجردی
2- بحار الانوار ج87 ص84
3- زیارت هفت حدیث
4- مفاتیح دعای بعد از زیارت امامرضا علیه السلام
5- کامل الزیارات باب 101 ص 304و305
منبع:برگرفته از کتاب شمس الشموس – زهره بروجردی