روزه سپرى است از آتش. پس اگر اعضا و جوارحت در پس آن پرده، آرامش یابند، امید به آمرزش شما هست...
امام سجاد(علیه السلام) مى فرماید:«وَ أَمَّا حَقُّ الصَّوْمِ فَأَنْ تَعْلَمَ أَنَّهُ حِجَابٌ ضَرَبَهُ اللَّهُ عَلَى لِسَانِکَ وَ سَمْعِکَ وَ بَصَرِکَ وَ فَرْجِکَ وَ بَطْنِکَ لِیَسْتُرَکَ بِهِ مِنَ النَّارِ وَ هَکَذَا جَاءَ فِی الْحَدِیثِ الصَّوْمُ جُنَّه مِنَ النَّارِ-
فَاِنْ سَکَنَتْ أَطْرَافُکَ فِی حَجَبَتِهَا([۱])، رَجَوْتَ أَنْ تَکُونَ مَحْجُوباً وَ اِنْ أَنْتَ تَرَکْتَهَا تَضْطَرِبُ فِی حِجَابِهَا وَ تَرْفَعُ جَنَبَاتِ الْحِجَابِ فَتَطَّلِعُ اِلَى مَا لَیْسَ لَهَا بِالنَّظْرَهِ الدَّاعِیَهِ لِلشَّهْوَهِ وَ الْقُوَّهِ الْخَارِجَهِ عَنْ حَدِّ التَّقِیَّهِ لِلَّهِ لَمْ تَأْمَنْ أَنْ تَخْرِقَ الْحِجَابَ وَ تَخْرُجَ مِنْهُ وَ لا قُوَّهَ اِلاَّ بِاللَّهِ».
«حق روزه آن است که بدانى آن پرده اى است که خدا بر اندامهایى مانند زبان و گوش و چشم و شرمگاه و شکم، زده است. این پرده مى تواند تو را از آتش نجات دهد. و در حدیث آمده است: روزه سپرى است از آتش. پس اگر اعضا و جوارحت در پس آن پرده، آرامش یابند، امیدى به آمرزش شما هست، اما اگر اطراف این حجاب را برداشتى، نگاهت به چیزى مى افتد که نباید به آن نگاه کنى، یعنى چیزهایى که تو را به شهوت و به نیرویى خارج از پارسایى براى خدا مى کشاند، در این هنگام، اطمینان نداشته باش که حجاب پاره نشود».
آیت الله سبحانی در اثر جدید خود با عنوان «شرح رساله حقوق سیدالساجدین» به حق روزه به عنوان یازدهمین حق اشاره و تشریح می کنند:« اگر حضرت سیدالساجدین(علیه السلام) در حق دهم، درباره حق نماز بر انسان سخن گفت، در این بخش از سخنان خود، درباره روزه سخن مى گوید و منافع روزه را یادآور مى شود و حقیقت روزه در نزد سیدالساجدین پرده اى است میان انسان و اعضاى او که مبادا کنترل را از دست بدهند و انسان دچار سرنوشت بد شود و به یک معنا، روزه سپرى است بین انسان و آتش، چنانچه که از رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم)نقل شده است«الصوم جنّه من النار» همان طورى که سپر، انسان را از ضربه دشمن حفظ مى کند، روزه نیز از توجه آتش دوزخ به انسان، جلوگیرى مى کند. قرآن کریم مى فرماید:
(یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ کَمَا کُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ).([۲])
«اى افرادى که ایمان آورده اید! روزه بر شما نوشته شده، همان گونه که بر کسانى که قبل از شما بودند نوشته شد، تا پرهیزگار شوید».
در این آیه سه نکته است:
- (کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ)، «روزه بر شما نوشته شده است».
شاید نوشته شدن کنایه از وجوب مؤکد است. تو گویى نوشتن، نوعى تصمیم بر اجرا است.
- (کَمَا کُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ)، روزه یک فیض الهى است که در مورد امتهاى پیشین نیز جریان داشت . در تورات سفر تثنیه، باب ۹ یادآور مى شود که موسى(علیه السلام) آنگاه که به میقات خدا رفت که الواح را دریافت کند، چهل روز و شب روزه گرفت. عبارت تورات چنین است: «آنگاه چهل روز و چهل شب در کوه ماندم، نه نان خوردم و نه آب نوشیدم و در انجیل متى باب ۳۰ دارد که حضرت عیسى چهل شبانه روز، روزه گرفت، آنگاه گرسنه شد». اکنون هم اهل کتاب براى خود روزه هایى دارند که این رساله جاى بیان آنها نیست.
- (لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ)، «شاید شما تقوا پیشه کنید».
این جمله مى رساند که هدف از روزه، نوعى ایجاد نورانیت و تقوا در انسان است و تفصیل آن در سخن سیدالساجدین آمده است، زیرا روزه گرفتن غرائز سرکش را کنترل کرده و انسان با چشم و گوش و پا و دست و غیره، کمتر گرد گناه مى گردد و در نتیجه انسان پاکدامن مى شود.
در اهمیت روزه همین بس که زراره از امام باقر(علیه السلام) نقل مى کند:
«بُنی الإسلامُ على خمسه أشیاء: على الصلاهِ والزکاهِ والحجِّ والصومِ والولایهِ…».([۳])
«پایه هاى اسلام پنج چیز هستند: نماز و زکات و حج خانه خدا و روزه و ولایت امامان…».
و در حدیثى آمده است:
«لخلوف فم الصائم أطیب عندی من ریح المسک».([۴])
«بوى دهان روزه دار نزد من خوشتر از بوى مشک است».
مسلّماً مقصود از خوشبویى قبول صوم صائم است.
در فواید بهداشتى روزه سخن فراوان است ولى مى توان گفت: معده انسان، یازده ماه تمام با انواع غذاها و نوشیدنى ها پر مى شود و از نقطه اى دیگر خارج مى شوند، مسلماً در اطراف معده چیزهایى در آن مى ماند. روزه دارى سبب مى شود که معده به استراحت بپردازد و آن بقایاى چسبیده به جدار معده، خود به خود سوخته شود. از پیامبر گرامى(صلى الله علیه وآله وسلم) نقل شده است که فرموده است:
«المعدهُ بیت کلّ داء والحمیه رأس کلّ دواء».([۵])
«معده خانه هر دردى است، پرهیز رأس هر دارویى است».
و نیز از آن حضرت نقل شده که فرموده است:
«لیس من دواء إلاّ یهیج داءً لیس شیء فی البدن أنفع من امساک البدن ممّا یحتاج إلیه».([۶])
«هیچ دارویى نیست که اگر از نظرى سودمند باشد زمینه ساز دردى مى شود، و هیچ چیزى براى بدن، سودمندتر از امساک نیست».
در پایان موضوع را با گفتار رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) زینت مى بخشیم:
«صوموا تصحّوا».([۷])
«روزه بگیرید تا تندرست باشید».
[۱]. الحَجَبه: بر وزن طلبه، جمع حاجب.
[۲]. بقره: ۱۸۳.
[۳]. الکافى، ج۲، ص ۱۹، باب دعائم الإسلام، حدیث۵.
[۴]. ترجمه فروغ کافى، ج۳، ص ۱۶۱، حدیث شماره ۱۱۰۱۵۷.
[۵]. سفینه البحار، ج۲، ص ۷۸.
[۶]. همان، ج۲، ص ۷۹.
[۷]. عوالى اللئالى، ج۱، ص ۲۶۸.
منبع: شفقنا
