زمین خوشحال‌تر از همیشه آغوش شوقش را برای آمدن هفتمین هدایتگر از سُلاله‌ی رسول خاتم گشوده است...
آری؛ زمین شاد است. چرا که فرزند جعفر صادق درورد خدا بر او باد، عزیزِ آسمانیان پا برفرشِ حضیض زمین نهاده. هموکه بعد از پدر، هدایتگر مردمان به سوی خداست. همو که حُسن خلق و حِلمش او را ملقب به کاظم کرده[1] . همو که بابی بین مردم و خداست. همو که علم و حکمت و فهم در او جاری است.[2]
در چنین روزی مشتاقیم که با دل و جان جرعه‌ای از علم و معرفتش را بنوشیم، باشد که زندگی‌مان را سرشار از نور عقل گرداند:
همانا بر مردم از طرف خداوند دو حجت است؛ حجت آشكار و حجت پنهان، اما حجت آشكار عبارت است از رسـولان و پيامبران و امامان؛ و حجت پنهانى عبارت است از عقول مردمان. [3]
هر كه مى‌خواهد كه قويترين مردم باشد بر خدا توكل نمايد. [4]
هر که مراقب باشد تا آبروی مردم را نریزد، خدا در روز قيامت از لغزشش مى‌گذرد، و هـر كه خشـم خـود را از مردم باز دارد، خداوند در روز قيامت خشمش را از او باز می‌دارد. [5]
بعد از شناختن خدا، بهترين چيزى كه به وسيله‌ی آن، بنده به خداوند تقرب مى‌جويد، نماز و نيكى به پدر و مادر و همچنین ترکِ حسد و خودبينى و به خود باليدن است. [6]
محبت و دوستى با مردم نصف عقل است. [7]
سزاوار است كسي كه درباره ی خدا عِقال می‌کند[8] (حدود خدا را رعایت می‌کند)، خدا را در روزى رسانيدنش به كندى نسبت ندهد و در قضایش (قضاء و قدرش) او را متهم نسازد. [9]
خداوند پیامبران و فرستادگان خود را به سوى بندگانش بر نیانگیخته، مگر برای آنکه [مردم] با عقل حدود خدا را رعایت کنند[10] پس نیکوترین مردم از نظر پذیرش [این تذکر فرستادگان مبنی بر عقال نفس درباره ی حدود خدا] آنهایی هستند که معرفت‌شان نسبت به خدا بهتر است (خدا را بهتر می‌شناسند). و آگاه ترین مردم به کار خدا، آنهایی هستند که عقل‌شان بهتر است. و آنان را كه عقلى تمام‌تر باشد، مقام و درجه‌شان در دنیا و آخرت بالاتر است. [11]
سخاوتمندِ نيك رفتار تحت حمايت خداست؛ او را وانگذارد تا به بهشت وارد كند. خداوند پيامبرى را برنيانگيخت جز آن كه سخاوت پيشه بود. هماره پدرم تا زمان درگذشتش مرا به سخاوت و نيك رفتارى سفارش مىفرمود. [12]
يارى رسانىِ تو به ناتوان از برترين صدقههاست. [13]
حُرمت میان خويش و برادرت را از ميان مبر ... چرا كه از ميان رفتن احترام در واقع از ميان رفتن حياست. [14]
امـانتـدارى و راستگـويى سبب جلب روزی هستند. و خيـانت و دروغگويى سبب جلب فقر و دورويى. [15]
همانا عاقل دروغ نمى‌گويد، حتی اگر طبق ميل و خواسته‌‌اش باشـد. [16]
كم‌گويى، حكمت بزرگی است، بر شما باد به خموشى كه شيوه‌اى نيكو و سبك‌بار و سبب تخفيف گناه است. [17]
هر كه بىمال، بىنيازى خواهد و دلى آسوده از حسد و دينى درست، بايد به خداى عز و جل تضرّع كند و بخواهد كه عقلش را كامل كند، هر كه عقل يابد بدان چه او را بس است قناعت كند و هر كه بدان قناعت كند بىنياز شود و هر كه بدان قناعت نكند هرگز بینياز نشود. [18]
[1] - "عَنْ رَبِیعِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ قَالَ كَانَ وَ اللَّهِ مُوسَى بْنُ جَعْفَرٍ مِنَ الْمُتَوَسِّمِینَ یعْلَمُ مَنْ یقِفُ عَلَیهِ بَعْدَ مَوْتِهِ وَ یجْحَدُ الْإِمَامَ بَعْدَهُ إِمَامَتَهُ فَكَانَ یكْظِمُ غَیظَهُ عَلَیهِمْ وَ لَا یبْدِی لَهُمْ مَا یعْرِفُهُ مِنْهُمْ فَسُمِّی الْكَاظِمَ لِذَلِك" یعنی: ربیع بن عبد الرحمن گفت: بخدا قسم موسى بن جعفر علیه السّلام از كسانى بود كه آثار جلالت و كمال دانش و اطلاع از حقایق عالم در چهرهاش دیده مىشود، و می‌دانست چه كسى ادعاى مقامش را خواهد كرد و منكر امامت و جانشینش می‌گردد ولى این خشم را فرو می‌خورد و آنچه می‌دانست اظهار نمی‌كرد از همین جهت لقب كاظم یافت: بحارالانوار، ج 48، ص 10.
[2] - "یزِیدَ بْنِ سَلِیطٍ الزَّیدِی قَالَ لَقِینَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع فِی طَرِیقِ مَكَّةَ وَ نَحْنُ جَمَاعَةٌ فَقُلْتُ لَهُ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی أَنْتُمُ الْأَئِمَّةُ الْمُطَهَّرُونَ وَ الْمَوْتُ لَا یعْرَى مِنْهُ أَحَدٌ فَأَحْدِثْ إِلَی شَیئاً أُلْقِیهِ إِلَى مَنْ یخْلُفُنِی فَقَالَ لِی نَعَمْ هَؤُلَاءِ وُلْدِی وَ هَذَا سَیدُهُمْ وَ أَشَارَ إِلَى ابْنِهِ مُوسَى ع وَ فِیهِ عِلْمُ الْحُكْمِ وَ الْفَهْمُ وَ السَّخَاءُ وَ الْمَعْرِفَةُ بِمَا یحْتَاجُ النَّاسُ إِلَیهِ فِیمَا اخْتَلَفُوا فِیهِ مِنْ أَمْرِ دِینِهِمْ وَ فِیهِ حُسْنُ الْخُلُقِ وَ حُسْنُ الْجِوَارِ وَ هُوَ بَابٌ مِنْ أَبْوَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَل": بحارالأنوار، ج 48، ص 12.
[3] - "إِنَّ لِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حُجَّتَینِ حُجَّةً ظَاهِرَةً وَ حُجَّةً بَاطِنَةً فَأَمَّا الظَّاهِرَةُ فَالرُّسُلُ وَ الْأَنْبِیاءُ وَ الْأَئِمَّةُ وَ أَمَّا الْبَاطِنَةُ فَالْعُقُول": تحف العقول، ص 386.
[4] - "مَنْ أَحَبَّ أَنْ یكُونَ أَقْوَى النَّاسِ فَلْیتَوَكَّلْ عَلَى اللَّه": تحف العقول، ص 27.
[5] - "مَنْ كَفَ نَفْسَهُ عَنْ أَعْرَاضِ النَّاسِ أَقَالَهُ اللَّهُ عَثْرَتَهُ یوْمَ الْقِیامَةِ وَ مَنْ كَفَّ غَضَبَهُ عَنِ النَّاسِ كَفَّ اللَّهُ عَنْهُ غَضَبَهُ یوْمَ الْقِیامَة": تحف العقول، ص 391.
[6] - "أَفْضَلُ مَا یتَقَرَّبُ بِهِ الْعَبْدُ إِلَى اللَّهِ بَعْدَ الْمَعْرِفَةِ بِهِ الصَّلَاةُ وَ بِرُّ الْوَالِدَینِ وَ تَرْكُ الْحَسَدِ وَ الْعُجْبِ وَ الْفَخْر": تحف العقول، ص 391.
[7] - "التَّوَدُّدُ إِلَى النَّاسِ نِصْفُ الْعَقْلِ": تحف العقول، ص 443.
[8] - مراجعه کنید به معنای عقل در درس دوم از درسنامه عقل در سایت محمد (ص) .
[9] - "ینْبَغِی لِمَنْ عَقَلَ عَنِ اللَّهِ أَنْ لَا یسْتَبْطِئَهُ فِی رِزْقِهِ وَ لَا یتَّهِمه فِى قَضَائِهِ": تحف العقول، ص 408.
[10] - مراجعه کنید به معنای عقل در درس دوم از درسنامه عقل در سایت محمد (ص) .
[11] - "مَا بَعَثَ اللَّهُ أَنْبِیاءَهُ وَ رُسُلَهُ إِلَى عِبَادِهِ إِلَّا لِیعْقِلُوا عَنِ اللَّهِ فَأَحْسَنُهُمْ اسْتِجَابَةً أَحْسَنُهُمْ مَعْرِفَةً لِلَّهِ وَ أَعْلَمُهُمْ بِأَمْرِ اللَّهِ أَحْسَنُهُمْ عَقْلًا وَ أَعْقَلُهُمْ أَرْفَعُهُمْ دَرَجَةً فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَة": تحف العقول، ص 283.
[12] -" السَّخِی الْحَسَنُ الْخُلُقِ فِی كَنَفِ اللَّهِ لَا یتَخَلَّى اللَّهُ عَنْهُ حَتَّى یدْخِلَهُ الْجَنَّةَ وَ مَا بَعَثَ اللَّهُ نَبِیاً إِلَّا سَخِیاً وَ مَا زَالَ أَبِی یوصِینِی بِالسَّخَاءِ وَ حُسْنِ الْخُلُقِ حَتَّى مَضَى": تحف العقول، ص 412.
[13] - "عَوْنُكَ لِلضَّعِیفِ مِنْ أَفْضَلِ الصَّدَقَةِ": تحف العقول، ص 414.
[14] - "لَا تُذْهِبِ الْحِشْمَةَ بَینَكَ وَ بَینَ أَخِیكَ وَ أَبْقِ مِنْهَا فَإِنَّ ذَهَابَهَا ذَهَابُ الْحَیاءِ" تحف العقول، ص 409.
[15] -"أَدَاءُ الْأَمَانَةِ وَ الصِّدْقُ یجْلِبَانِ الرِّزْقَ وَ الْخِیانَةُ وَ الْكَذِبُ یجْلِبَانِ الْفَقْرَ وَ النِّفَاق": تحف العقول، ص 403.
[16] - "إِنَّ الْعَاقِلَ لَا یكْذِبُ وَ إِنْ كَانَ فِیهِ هَوَاه": تحف العقول، ص 391.
[17] - "قِلَّةُ الْمَنْطِقِ حُكْمٌ عَظِیمٌ فَعَلَیكُمْ بِالصَّمْتِ فَإِنَّهُ دَعَةٌ حَسَنَةٌ وَ قِلَّةُ وِزْرٍ وَ خِفَّةٌ مِنَ الذُّنُوب": تحف العقول، ص 394.
[18] - "مَنْ أَرَادَ الْغِنَى بِلَا مَالٍ وَ رَاحَةَ الْقَلْبِ مِنَ الْحَسَدِ وَ السَّلَامَةَ فِی الدِّینِ فَلْیتَضَرَّعْ إِلَى اللَّهِ فِی مَسْأَلَتِهِ بِأَنْ یكَمِّلَ عَقْلَهُ فَمَنْ عَقَلَ قَنِعَ بِمَا یكْفِیهِ وَ مَنْ قَنِعَ بِمَا
یكْفِیهِ اسْتَغْنَى وَ مَنْ لَمْ یقْنَعْ بِمَا یكْفِیهِ لَمْ یدْرِكِ الْغِنَى أَبَدا": تحف العقول، ص388
منبع: بنیاد علمی فرهنگی محمد (ص)
