اخلاق والای امام رضا (ع) آنچنان بر زمین و زمان  وانسان ها اثرگذار بود که دانشمندان بسیاری شیفته اخلاق امام گشته بودند .
از داشنمندان سنی مذهب نیز نوشته ها وگفتارهای بسیاری درباره راستگویی وعبادات خاص وعلم زیاد امام در کتب مختلف آمده است.

در متن زیر شهادت ۱۳عالم سنی بر اخلاق والای امام گردآوری شده است:

۱-احمد بلاذری (در گذشته ۲۷۹ ه .ق) می نویسد: «تو والاتر از وصف ما هستی، و ما از پند دادن به تو ناتوانیم».( نویری، نهایه الارب فی فنون الادب، ج۵، ص۱۶۸.)

به گزارش شفقنا کتاب امام رضا علیه السلام از دیدگاه اهل سنت، از دیدگاه ابراهیم بن عباس مینویسد:

۲-ابراهیم بن عباس می گوید:

علی بن موسی اندک می خوابید و بسیار روزه می گرفت. هیچ گاه سه روز روزه ماهیانه اش ترک نمی شد و می فرمود: این سه روز روزه، برابر با روزه یک سال است. کارهای خیر فراوانی انجام می داد. پنهانی صدقه می داد و بیشتر این صدقات در تاریکی شب انجام می گرفت. در تابستان بر حصیر و در زمستان بر پوستین می نشست.( فصول المهمه، ص۳۸۴؛ نور الابصار، ص۳۱۲.)

۳-ابن جوزی (در گذشته ۵۹۷ ه .ق) می نویسد: «علی بن موسی الرضا(ع) از تبار بنی هاشم، ملقب به رضاست، او بسیار راستگو بود».(ابن جوزی، فنون الافنان فی عجایب علوم القرآن، ص۵۹)

۴-ابن اثیر (در گذشته ۶۰۶ ه .ق) می نویسد: «امامت شیعه در زمان علی بن موسی به آن حضرت منتهی گشت. فضائل وی بی شمار است، رحمت و رضوان خدا بر او باد».( ابن اثیر، تتمه جامع الاصول، ج۲، ص۷۱۵.)

۵-ابن طلحه (در گذشته ۶۵۲ ه .ق) می نویسد:

علی بن موسی، بزرگوارترین، شریف ترین و کامل ترین فرزندان موسی الکاظم(ع) است.(الاتحاف بحب الاشراف، ص۱۵۵.) وی مناقب و ویژگی هایی والا و صفاتی برجسته دارد. منش او پیامبرگونه و خلق و خوی پسندیده آن حضرت خلق و خوی انسان های اصیل بوده و این ویژگی ها را از پدرانش به ارث برده است. روحیاتش هاشمی و خاندان ارجمندش نبوی است. هر ویژگی از او شمرده شود، اندک، و هر چه در وصفش بیان گردد، والاتر و بالاتر از آن است.(مطالب السؤول، ص۲۹۵.)

۶-سبط بن جوزی (در گذشته ۶۵۴ ه .ق) می نویسد: «[امام رضا] از اهل فضیلت و پرهیزکاری و کَرَم و بخشندگی بود».(تذکره الخواص، ص۳۲۱.)

۷-ابن ابی الحدید (در گذشته ۶۵۶ ه .ق) می نویسد: «(امام رضا) داناترین، بخشنده ترین، و خوش خوترین مردمان بود».( ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۲، ص۲۵۴.)

۸-موصلی شافعی (در گذشته ۶۶۰ ه .ق) می نویسد: «آن حضرت [امام رضا] از حیث ادب و بردباری و بینش بسیار پُرمایه بود. در نهایت بردباری قرار داشت، در پرهیزکاری و ترس از خداوند و شهامت و جوانمردی سر آمد بود».( موصلی، النعیم المقیم لعتره النبأ العظیم، ص۳۷۷.)

۹-قلقشندی شافعی (در گذشته ۸۲۱ ه .ق) می نویسد: «زمانی که مأمون، فضل گسترده و دانش تابان، و ورع آشکار و زهد خالص و دوری اش از دنیا، و دلدادگی مردم را نسبت به او دید، او را به ولایت عهدی خویش برگزید».( قلقشندی، صبح الاعشی فی صناعه الانشاء، ج۹، ص۳۸۳؛ مآثر الانافه فی معالم الخلافه، ص۳۰۴.)

۱۰-ابن حجر عسقلانی (در گذشته ۸۵۲ ه .ق) می نویسد: «علی بن موسی فردی راستگو بود».(تقریب التهذیب، ج۲، ص۴۲.)

۱۱-ابن صباغ مالکی (در گذشته ۸۵۵ ه .ق) می گوید:

مناقب علی بن موسی الرضا(ع) از والاترین مناقب و ویژگی هاست، همان گونه که نیروهای لشکر پشت سر یکدیگر و پی در پی حرکت می کنند، فضائل و مناقب وی نیز پی در پی قرار دارد. ولایت او از همان آغاز، بجا و ویژگی ها و اوصاف وی بسیار شگفت انگیز بود. جایگاه، رتبه و شرافت او در اوج عظمت است. خوش به حال پیروان او و شوم باد حال دشمنانش! بزرگی و شرافت پدران آن حضرت، از روز آشکارتر و از خورشید فروزنده تر است.

ویژگی های اخلاقی و صفات خاصه او به گونه ای است که کسی به رتبه و مقام وی نمی رسد. بلندی جایگاه وی همین بس، به راهی رفته که از پدرانش به ارث برده، و فرزندان از پدرانشان به ارث می برند. تمام آنان در اصالت خانوادگی، اصل و نسب او مانند دندانه های شانه برابرند، پس شرافت از آن ِاین خاندان بلندمرتبه باد که در بلندی و بزرگواری و اسم و رسم بر آسمان هستند و بی استثنا تمام صفات کمال را دارند و برای دیگران نگذاشتند.

این پیشوایان چون مرواریدها و دُرّهای یک رشته اند، اول و آخرشان برابرند و به رتبه ای در بزرگواری دست یافتند که هیچ کس را بدان راهی نیست. دشمنانشان خواستند آن را بشکنند و آنان را کوچک نمایند، اما خدا بالایشان بُرد. با کارهای گوناگون و حیله ها خواستند جمع آنان را پراکنده سازند و خداوند اتحادشان را بیشتر کرد و چه بسیار حقشان را ضایع و نابود کردند، ولی خداوند نه اهمال ورزید و نه ضایع ساخت.(الفصول المهمه، ص۴۰۲.)

۱۲_عبدالرحمن جامی (در گذشته ۸۹۸ ه .ق) می نویسد: «علی بن موسی بن جعفر(ع) امام هشتم است. هر چند آنچه بر زبان ها جاری و در کتاب ها به نگارش در آمده، اندکی از مناقب و فضائل فراوان حضرت رضا(ع) و قطره ای از دریای بی کران است که در این مختصر نمی گنجد. ناگزیر به بیان برخی از کرامات و کارهای خارق العاده او اکتفا می شود…».(شواهد النبوه، ص۳۸۰)

۱۳-خُنجی حنفی (در گذشته ۹۲۷ ه .ق) می نویسد: «پروردگارا! درود و سلام و صلوات فرست بر امام هشتم که مهتر نیکوخصالان و صاحب کرم و بخشش و مروت و نیکوکاری است».( وسیله الخادم الی المخدوم، ص۲۱۳.)

قرمانی (در گذشته ۱۰۱۹ ه .ق) فصلی از کتابش را به ویژگی های اخلاقی امام اختصاص داده است که در قسمتی از آن چنین می نویسد: «فصل هشتم، در یاد کرد شباهت شجاعتش به شجاعت و دلاوری جدش علی مرتضی، مناقبش والا و صفاتش بلندمرتبه و کراماتش بسیار و مناقبش شهره آفاق است. وی بسیار کم می خوابید و بسیار روزه می گرفت و در تابستان روی حصیر و در زمستان روی پوستین می نشست…».(اخبار الدول و آثار الاول، ص۱۱۴.)

مَناوی شافعی (در گذشته ۱۰۳۱ ه .ق) می نویسد: «علی بن موسی، شخصیتی والا و بلندمرتبه و نامش شهره آفاق و دارای کرامتی بسیار است».( مناوی، الکواکب الدریه، ج۱، ص۲۶۵؛ )

شبراوی شافعی (در گذشته ۱۱۷۲ ه .ق) می نویسد: «هشتمین امام پیشوا، علی بن موسی الرضا(ع) است. وی شخصی کریم، بزرگوار و باوقار بود. پدرش، موسی بن جعفر(ع)، او را بسیار دوست می داشت. گفته شده علی بن موسی الرضا(ع) هزار بنده را در راه خدا آزاد کرده است.

آن حضرت اهل وضو و طهارت و پاکی و اهل نماز شب بوده است. به گونه ای که برای هر نماز وضو می گرفت و تا صبح مشغول عبادت و بندگی بود.

برخی اطرافیان حضرت می گویند: هرگاه امام رضا(ع) را می دیدیم، یاد این آیه قرآن می افتادیم: «قَلیلاً مِنَ الَّلیلِ ما یَهجَعُونَ…؛ اندکی از شب را می خوابید…».(نک: الذریات: ۱۷)

مناقبش والا و اوصافش عالی و اخلاق و روحیاتش هاشمی و سجایای وحی نبوی و پیامبرگونه است. کرامات آن حضرت بی شمار است و نیاز به بیان ندارد».( الاتحاف بحب الاشراف، ص۱۵۶.)

موسوی شافعی (در گذشته ۱۱۸۰ ه .ق) می نویسد: «فضائل علی بن موسی(ع) هیچ حد و اندازه ای ندارد و شمردنی نیست».( نُزهه الجلیس و مُنیه الادیب الأنیس، ج۲، ص۱۰۵.)

فکری شافعی (در گذشته ۱۳۷۲ ه .ق) می نویسد:

ابراهیم بن عباس درباره شخصیت امام رضا(ع) مطالبی یاد کرده است. برای نمونه درباره عبادت آن حضرت چنین می نویسد: «عبادت آن حضرت: امام رضا(ع) کم می خوابید و بسیار روزه می گرفت و روزه سه روز از هر ماه را انجام می داد و می فرماید: معادل روزه یک سال است. اما کارهای نیک آن حضرت: بسیار نیکی می کرد و بسیار صدقه می داد و بیشتر این کارها را در شب های تاریک انجام می داد [تا شناخته نشود]. اما کرم و بخشش امام: از جمله بخشش های وی این بود که روزی ابونواس قصیده ای در مدح اهل بیت سرود و امام نیز دستور داد سی صد دینار به وی پاداش دهند.

همچنین دِعبِل خُزاعی قصید ه ای طولانی در مدح امام رضا(ع) سرود که امام صد دینار به وی هدیه داد و از وی به علت کم بودن آن پوزش طلبید. اما زهد و پرهیزکاری امام: آن حضرت بسیار زاهد و پرهیزکار بود، به گونه ای که در تابستان روی حصیر و در زمستان روی پوستین می نشست.(احسن القصص، ج۴،

ص۲۸۹.)

منبع: شفقنا