مروری بر کهن ترین اشعار فاطمی از قرن نخست تا قرن هشتم هجری
( قسمت سیزدهم: ناصرخسرو، قرن پنجم هجری)
نویسنده: مسعود بسیطی
آنگاه که کرّوبیان ندای لَولاک لَما خَلَقت الاَفلاک[1] شنیدند دانستند که جملگی ریزه خوار خوان رحمت عالمیانند. اما به گاهی که ندای لَولا فاطمه لَما خَلَقتُکُما[2] برخاست پی بردند که فاطمه ام ابیها و سرّی است عظیم که همه خلق از شناخت و معرفتش دور و بریده شده اند.[3] فاطمه حقیقت «لیله قدر» است.[4] لیله ای که اگر خدای جلیل معرفتش را به حبیب خود عطا نفرموده بود، رسول اعظم نیز، شامل «و ما ادریک ما لیله القدر» بود.
فاطمه ام ابیهاست،[5] مادر و ریشه پدر! آن هم پدری چون صاحب مقام لولاک. مادرْ ریشه همه خوبی هاست. مادری چون ام ابیها که محبوبه خداست. رضایتش رضایت حق و غضبش غضب خداست.[6] کوثر رسول است و اُمّ الائمه بتول. شفیعه روز جزاست[7] برای همه محبانش و هم او فاطمه است؛ چرا که تمامی دوستانش بریده شده از آتش دوزخند.[8] پدرش حبیب خداست و مادرش سلام داده شده خدا خدیجه غَرّاست.
نخست مادح فاطمه خداست. سپس جبراییل و آنگاه ستوده شده خدا محمد (ص).
جایگاه سِرُ الله الاعظم فاطمه؛ چنان رفیع بود که به فرموده صادق آل محمد: هیچ پیامبری به مقام اولوالعزمی نرسید، جز با اقرار به افضلیت فاطمه و قبول ولایت او و فرزندانش بر خود.[9] بدین منوال در طول تاریخ افراد بسیاری با تبعیت از خدا و رسول در مدح فاطمه اشعاری در جایگاه رفیع سِرالله الاعظم سرودند. اما متاسفانه به دلیل بغض کسانی که خدا بر ایشان مغضوب علیهم است و حسادت حاسدانش در طول تاریخ بسیاری از اشعار فاطمی از میان رفته و به دست ما نرسیده است.
اینک به عنوان انجام وظیفه برآن شدیم ذریعه ای از اقیانوس لایتناهی مقام فاطمی جاری سازیم و با قطره ای از اقیانوس مدایح و اشعار فاطمی، شبنمی بر جان تشنه محبان و خدمتگزاران فاطمه و فرزندانش نهاده باشیم.
در این مقاله تلاش شده تا اشعار یافت شده در مدح و محبت بانوی عالمیان از قرن نخست تا قرن هشتم هجری به ترتیب همراه معرفی مختصری از شاعران فاطمی در اختیار علاقهمندان قرار گیرد. باشد تا رضایت قلب مقدس این مادر غریب را جلب نماید و مرهمی بر جان خسته یگانه وارث و منتقمش مهدی موعود عجل الله فرجه الشریف باشد.
"اَللّهم عَجل فَرجه وَ سهّل مَخرجَه"
ناصرخسرو:
ابومعین حارث قبادیانی بلخی، معروف به ناصرخسرو، در سال ۳۹۴ در روستای قبادیان در بلخ (در استان بلخ در شمال افغانستان امروز) در خانواده ثروتمندی چشم به جهان گشود و در سال ۴۸۱ در یَمَگان بدخشان درگذشت.
رضوان به هشت خُلد نَیارد سَر
صدیقه گر بود به حشر یارش
باکش ز هفت دوزخ سوزان نی
زهرا (س) چو هست یار و مددکارش
آن روز بیایند همه خلق و مکافات
هم ظالم و هم عادل بیهیچ محابا
آن روز در آن هول و فزع بر سر آن جمع
پیش شهدا دست من و دامن زهرا (س)
چون به حب آل زهرا (س) روی شستی روز حشر
نشنود گوشت ز رضوان جز سلام و مرحبا
پس پی آن پسران رو، پس از آن که تو را
پسران علی (ع) و فاطمه ز آتش سپرند[10]
**
ذوالفقار ایزدی سوی که فرستادم بعد
زن و فرزند که را برد جز زهرا (س) و شبیر[11]
***
قال اول جز پیمبر کس نگفت
وانگهی زی آل او آمد مقال
جز که زهرا (س) و علی (ع) و اولادشان
مر رسول مصطفی (ص) را کیست آل؟[12]
***
من همی نازش به آل حیدر و زهرا کنم
تو همی نازش به سند و هند بد گوهر کنی
لعنت کنم بر آن بت کز امت محمد
او بود جاهلان را ز اول بت نخستین
لعنت کنم بر آن بت کز فاطمه فدک را
بستد به قهر تا شد رنجور و خوار و غمگین
لعنت کنم بر آن بت کاو کرد و شیعت او
حلق حسین تشنه در خون خضاب و رنگین[13]
***
در جای دیگر می سراید:
تازه شود صورت دین را، جبین سهل شود شیعت حق را صعاب
زیر رِکاب و عَلَم فاطمی نرم شود بیخردان را رقاب[14]
همچنین در جای دیگری می گوید:
فاطمیام، فاطمیام، فاطمی تا تو بِدّری ز غم ای ظاهری![15]
[1]بحار الانوار، ج 16، ص 405 و ج 71، ص 115.
[2]بحار الانوار، ج 43، ص 65.
[3]همان، ج 43، ص 65.
[4]همان، ج 43، ص 65.
[5]همان، ج 43، ص 19.
[6]الأمالی، جزء 1، صفحه 383.
[7]همچو مرغی که دانه برچیند / دوستان را جدا کند زهرا: بحارالانوار، ج 8، ص 51.
[8]همان، ج 43، ص 16.
[9]عوالم العلوم، ج 11، ص 161.
[10]بنگرید به https://ganjoor.net/naserkhosro/divann/ghaside-naser/sh56
[11]بنگرید به https://ganjoor.net/naserkhosro/divann/ghaside-naser/sh10
[12]بنگرید به https://ganjoor.net/naserkhosro/divann/ghaside-naser/sh136
[13]بنگرید به https://ganjoor.net/naserkhosro/divann/ghaside-naser/sh197
[14]بنگرید به https://ganjoor.net/naserkhosro/divann/ghaside-naser/sh19
[15]بنگرید به https://ganjoor.net/naserkhosro/divann/ghaside-naser/sh227
