" حضرت علی (ع) می فرماید: "بدانید عاقل، کسی است که با فکر درست، به استقبال نظرات گوناگون برود و درعواقب امور بنگرد
در سخنان حضرت علی (ع) ویژگی های منحصر بفردی برای عاقلان ذکرشده است که بشرح زیر است:
امیرالمؤمنین علی علیه السلام :
اِنَّ اللّه َ عَزَّوَجَلَّ رَکَّبَ فِی الْمَلائِکَهِ عَقْلاً بِلا شَهْوَهٍ وَ رَکَّبَ فِی الْبَهائِمِشَهْوَهً بِلا عَقْلٍ وَ رَکَّبَ فی بَنی آدَمَ کِلَیْهِما فَمَنْ غَلَبَ عَقْلُهُ شَهْوَتَهُ فَهُوَ خَیْرٌ مِنَالْمَلائِکَهِ وَ مَنْ غَلَبَتْ شَهْوَتُهُ عَقْلَهُ فَهُوَ شَرٌّ مِنَ الْبَهائِمِ؛
خداوند عزوجل، در وجود فرشتگان، عقل بدون شهوت و در چارپایان، شهوت بدون عقل و در وجود انسان، عقل و شهوت را با هم قرار داد، پس هر کس که عقلش بر شهوتش پیروز گردد، از فرشتگان بهتر است و هر کس شهوتش بر عقلش پیروز گردد، از چارپایانبدتر است.
یَنْبَغی لِلْعاقِلِ اَنْ یُخاطِبَ الْجاهِلَ مُخاطَبَهَ الطَّبیبِ الْمَریضَ؛
شایسته است که برخورد عاقل با نادان، مانند برخورد طبیب با بیمار باشد.
لَقَدْ سَبَقَ اِلی جَنّاتِ عَدْنٍ اَقْوامٌ ما کانوا اَکْثَرَ النّاسِ لا صَوْما وَ لاصَلاهً وَ لا حَجّا وَ لاَ اعْتِمارا وَ لکِنَّهُمْ عَقَلوا عَنِ اللّه ِ مَواعِظَهُ؛
گروه هایی به سوی بهشت برین (از دیگران) پیشی گرفتند که بیش از دیگران اهل روزه، نماز، حج و عمره نبودند، بلکه آنان در موعظه های الهی تعقل کردند.
اِنَّ بِذَوِی الْعُقولِ مِنَ الْحاجَهِ اِلَی الاَْدَبِ کَما یَظْمَأُ الزَّرْعُ اِلَی الْمَطَرِ؛
نیاز عاقلان به ادب، همانند نیاز کشتزار به باران است.
با هوا و هوست مبارزه کن، بر خشمت مسلّط شو و با عادت های بدت مخالفت کن، تاروحت پاک و عقلت کامل گردد و پاداش پروردگارت را به تمامی دریافت نمایی.
اَلْعاقِلُ مَنْ اَحْسَنَ صَنائِعَهُ وَ وَضَعَ سَعْیَهُ فی مَواضِعِهِ ؛
عاقل کسی است که کارهایش را خوب انجام دهد و تلاشی که می کند، به جا باشد.
لَیْسَ الْعاقِلُ مَنْ یَعْرِفُ الْخَیْرَ مِنَ الشَّرِّ وَ لکِنَّ الْعاقِلَ مَنْ یَعْرِفُ خَیْرَ الشَّرَّیْنِ؛
عاقل، آن نیست که خوب را از بد تشخیص دهد. عاقل، کسی است که از میان دو بد،آن را که ضررش کمتر است، بشناسد.
اَلظَّنُّ الصَّوابُ مِنْ شیَمِ اُولِی الاَْلْبابِ؛
خوش گمانی، از اخلاق عاقلان است.
اَلْعاقِلُ اِذا تَ_کَلَّمَ بِکَلِمَهٍ اَتْبَعَها حِکْمَهً وَ مَثَلاً وَ الاَْحْمَقُ اِذا تَ_کَلَّمَ بِکَلِمَهٍاَتْبَعَها حِلْفا؛
عاقل، هر گاه سخن بگوید، آن را با سخنی حکیمانه و ضرب المثل همراه سازد ونادان هرگاه سخن بگوید، آن را با سوگند همراه کند.
اَ لْعاقِلُ مَنْ صانَ لِسانَهُ عَنِ الْغیبَهِ؛
عاقل کسی است که زبانش را از بدگویی پشت سر دیگران، نگه دارد.
اَلا وَ اِنَّ اللَّبیبَ مَنِ اسْتَقْبَلَ وُجوهَ الاْراءِ بِفِکْرٍ صائِبٍ وَ نَظَرٍ فِیالْعَواقِبِ؛
بدانید عاقل، کسی است که با فکر درست، به استقبال نظرات گوناگون برود و درعواقب امور بنگرد.
اَعْقَلُ النّاسِ مَنْ غَلَبَ جِدُّهُ هَزْلَهُ وَ اسْتَظْهَرَ عَلی هَواهُ بِعَقْلِهِ؛
عاقل کسی است که جدّی اش از شوخی اش بیشتر باشد و با کمک عقلش بر هوا وهوسش پیروز گردد.
اَعْقَلُ النّاسِ مَنْ کانَ بِعَیْبِهِ بَصیرا وَ عَنْ عَیْبِ غَیْرِهِ ضَریرا؛
عاقل ترین مردم کسی است که به عیب های خویش بینا و از عیوب دیگران، نابیناباشد.
اَفْضَلُ النّاسِ عَقْلاً اَحْسَنُهُم تَقدیرا لِمَعاشِهِ وَ اَشَدُّهُمُ اهْتِمامابِاِصْلاحِ مَعادِهِ؛
عاقل ترین مردم کسی است که بهتر بتواند امور زندگی اش را برنامه ریزی کند و برایاصلاح آخرتش بیشتر همت نماید.
منبع: شفقنا
